TỶ PHÚ NHỜ CÂY DÓ BẦU

Chú thích ảnh trên: anh Khúc Văn Liệu bên vườn dó bầu

Ghi chép của HỒNG CHIẾN

Gần đây ở huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk dư luận bàn tán xôn xao về một người nông dân “bất ngờ” trở thành tỷ phú, chuyện thật được bao nhiêu chưa rõ, nhưng cũng làm nhiều người tò mò, trong đó có tôi muốn biết thực hư ra sao nên cất công đi tìm cho biết. Theo quốc lộ 26A từ thành phố Buôn Ma Thuột xuôi về phía thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa; đến Km 68 rẽ phải theo đường liên xã vào xã Cư Brông. Con đường nhựa ngày nào, nay chỉ còn lại dấu vết những hố lồi lõm và những rãnh đá sỏi trộn nhựa gập ghềnh; nhiều nơi đường chỉ còn trơ mặt đất đầy bùn đỏ quạnh. Sau khoảng 6 km đánh vật với quãng đường hư hỏng nặng, tôi cũng hỏi thăm đến được ngôi nhà mình cần đến.

Trước mắt tôi một ngôi nhà xây cấp bốn, lợp ngói, ba gian; giống như mọi căn nhà bình thường khác ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc bộ; trước sân dựng chiếc xe máy hãng Honda màu xanh. Anh Khúc Văn Liệu, chủ nhà tuổi chắc chưa đến bốn chục và người vợ còn khá trẻ, ra cửa niềm nở mời chúng tôi vào nhà. Trong nhà kê bộ xalong thẻ ở gian chính giữa, gian bên phải để chiếc giường đôi và tủ đựng chiếc ty vi màu; gian bên trái dùng làm phòng ngủ cho người mẹ già trên tám chục tuổi. Quả thật, nhìn cơ ngơi của gia đình tôi nghĩ chắc chỉ ngang tầm như những hộ kinh tế thường thường bậc trung của vùng này mà thôi.

Qua trao đổi, tôi biết anh Khúc Văn Liệu là con thứ năm trong một gia đình có sáu anh chị em ở tỉnh Hải Hưng, năm 1988 theo chính sách định canh định cư của Nhà nước, gia đình vào huyện Ea Kar xây dựng kinh tế mới. Cuộc sống lúc ấy vô cùng vất vả; bố mẹ, anh chị em dựng một “ngôi nhà” tranh vách đất ở tạm. Hàng ngày gia đình vào rừng đốt than, chặt củi bán mua gạo kiếm sống qua ngày. Cơ cực là thế, nhưng nhờ chăm chỉ làm ăn, cuộc sống cũng dần dần ổn định; theo dòng thời gian, các anh chị và em gái út lấy vợ, lấy chồng ra làm ăn riêng; bố mẹ già ở với với anh. Khoảng năm 1998 trở về trước, vùng đất của thôn Quyết Tiến, xã Ea Ty, thuộc huyện Ea Kar, đa số đất canh tác là cát hoặc pha cát nên không thể trồng được cà phê như các vùng khác trong huyện mà chủ yếu trồng khoai, sắn hoặc cây nông sản ngắn ngày. Khi ấy chưa có nhà máy chế biến sắn như bây giờ nên giá rẻ lắm, trồng một ha chăm sóc cả năm trời, khi thu hoạch lời lãi chẳng được là bao nên xoay ra trồng các cây nông nghiệp khác, kết qủa cũng chẳng mấy khả quan.

Trong những ngày mùa khô năm 1992, thấy người dân của tỉnh Phú Yên lên rủ đi tìm trầm, anh bằng lòng đi theo; phần vì mưu sinh, phần vì tò mò muốn biết mặt mũ cái cây trầm như thế nào mà quý giá đến thế. Sau mỗi chuyến đi hàng tuần, có khi cả tháng ăn ngủ trong rừng sâu, núi cao cũng có lúc những người “ngậm ngải tìm trầm” ấy tìm thấy thứ họ cần tìm. Riêng Khúc Văn Liệu lại tìm thấy một thứ khác: cây dó bầu. Việc những người đi tìm trầm, họ thấy cây dó bầu nào to cỡ bắp đùi trở lên đều hạ xuống để bổ cây ra xem có trầm ở trong đó không; hành động đó đã tàn phá cả một nguồn tài nguyên rừng quý giá bao đời để lại, làm anh băn khoăn tự hỏi: sao ta không trồng để khai thác mà cứ phải vào rừng tàn phá? Cây mọc trong rừng có trầm, sao ta không tự trồng mà lấy? Từ trăn trở ấy, anh về nhà mày mò tìm sách đọc để hiểu thêm về cây dó bầu và nung nấu một dự định khác người: trồng cây dó bầu. Dịp may bất ngờ đến với anh, năm 2001, tại Hội chợ Buôn Ma Thuột, anh đã thấy người ta giới thiệu và bán cây giống dó bầu. Anh về bàn với bố mẹ và vợ mua 300 cây về trồng thử. Năm sau thấy cây phát triển tốt, anh lại mua thêm 400 cây nữa về trồng, và năm sau nữa thấy cây lên đẹp quá, anh dốc hết vốn và vay thêm bạn bè mua thêm 500 cây trồng kín diện tích gần ba ha. Sau năm năm đầu cây phát triển tốt, đến năm thứ sáu bọ rầy và sâu róm ở đâu đổ về ăn trụi hết lá cây, anh lại phải tìm sách báo đọc rồi mua thuốc về phun; cây mới xanh tốt trở lại. Trong những năm đầu, cây còn nhỏ, tranh thủ đất trống trồng thêm đậu, sắn, ngô xen kẻ, lấy ngắn nuôi dài; khi cây khép tán không trồng được cây nông sản thì nuôi gà, nhờ vậy trong thời gian qua cuộc sống gia đình năm khẩu cũng tạm đủ ăn. Buồn nhất là rất nhiều người không tin vào cây dó bầu có thể mang lại kinh tế cao, có người độc miệng bảo: trồng chỉ để làm... củi; hay: cây dó bầu phải trên cả trăm tuổi mới có trầm, chờ đến lúc đó thì...! Tuy người ngoài dèm pha nhiều, nhưng trong nhà bố mẹ và vợ lại rất ủng hộ, gia đình tôn trọng niềm đam mê của anh cũng như tin cây dó bầu sẽ mang lại kết quả tốt đẹp, nhờ vậy anh an tâm chăm sóc và tìm hiểu thêm về cách tạo trầm.

Mấy năm gần đây, công nghệ thông tin phát triển, qua mạng anh liên lạc với một số người cùng sở thích và được hướng dẫn đặc tính của cấy dó bầu có trầm. Cây dó bầu trong tự nhiên có trầm là do sâu đục thân, hoặc tác động của tự nhiên làm cây sứt sẹo, những vết thương ấy được cây tiết ra một loại nhựa để tự chữa, lâu dần thành trầm; còn cây trồng ta muốn nhanh có trầm phải tạo ra vết thương và hiện đại hơn là cấy nấm vào trong thân cây để cây tự hình thành trầm. Từ thông tin quý giá ấy, năm 2011anh liên hệ với một người bạn ở tỉnh Quảng Nam, nhờ lên tận nơi xem và cấy thử 50 cây, nhưng thất bại; không nản chí, đầu năm 2012 cũng qua mạng, anh làm quen với một người ở thành phố Hồ Chí Minh, được giới thiệu loại nấm mới cấy cho cây dó bầu sẽ cho trầm chất lượng cao; anh đặt mua và cấy cho 100 cây; sáu tháng sau thử thấy kết qủa tốt nên đã đầu tư cấy toàn bộ số cây còn lại trong vườn.

Theo chân vợ chồng chủ nhà, chúng tôi ra thăm khu vườn trồng cây dó bầu. Trên diện tích gần ba ha, cây gió bầu được trồng thẳng hàng như lô cao su, tán lá khép kín, gốc cây trồng lứa đầu, đường kính phải đến 25cm, cao khoảng chục mét. Quanh gốc cây không có cỏ chỉ trơ cát, và bầy gà đông đúc đang đào bới tìm mồi. Chỉ những chỗ khoan vào thân cây để cấy trầm, Khúc Văn Liệu hoan hỷ nói: ‘Trầm phát triển tốt lắm, hồi tháng ba vừa rồi, có một công ty ở thành phố Nha Trang lên trả giá mua bình quân mỗi cây hai triệu đồng; vườn có hơn một ngàn cây, tính sơ sơ cũng được trên hai tỷ; thấy cây đẹp quá, lại chưa cần phải chi lớn nên em không bán. Giá mua của công ty đó hiện nay là hai lăm đến ba chục triệu một ký trầm; vườn em chăm thêm vài năm nữa thì chắc thu phải gấp nhiều lần giá họ trả hôm nay”. Cô Nguyễn Thị Ngát, vợ anh góp lời: “Ông mất năm kia, giờ còn hai vợ chồng, hai con nhỏ và mẹ già thu nhập hai cái ao thả cá có diện tích khoảng năm sào, mỗi năm thu hai vụ, mỗi vụ khoảng tấn rưỡi cá, thế là tạm ổn chi cho các việc lớn; còn sinh hoạt hàng ngày có thu nhập từ cây nông sản và chăn nuôi rồi”.

Nhìn đôi vợ chồng trẻ khỏe mạnh, sống trên vùng đất khô cằn, khí hậu khắc nghiệt nhưng dám nghĩ, dám làm đã xây dựng được cuộc sống không những sung túc mà giờ đây còn có thể nói đã thực sự trở thành tỷ phú. Họ có tiền tỷ một cách bất ngờ nhất vì không thể hình dung ra chỉ sau hơn 10 năm, vườn cây đã có giá  cao đến như vậy. Người thanh niên quanh năm lam lũ với đồng ruộng, học vấn chỉ vừa hết trung học cơ sở, không vốn liếng, từ hai bàn tay trắng đã làm nên sự nghiệp, trở thành tỷ phú. Phải chăng chính lòng đam mê và kiên trì mang bản chất con người Việt Nam, ham học hỏi, cần cù trong lao động nên đã gặt hái được thành công. Từ mô hình trồng rừng bằng cây gió bầu của anh Khúc Văn Liệu ở thôn Quyết Tiến 2, xã Ea Ty, huyện Ea Kar, chúng ta hy vọng không chỉ ở vùng đất cát xã Ea Ty mà nhiều nơi khác có thể học hỏi để tiến tới có nhiều khu rừng dó bầu, một loại nguyên liệu quý mà thiên nhiên ban tặng cho nước ta sẽ phủ xanh nhiều đồi trọc, mang lại nguồn lợi lớn cho người dân, góp phần không những xóa đói giảm nghèo mà còn trở thành giàu có!

Buôn Ma Thuột mùa mưa 2013