GIỚI THIỆU CHƯ YANG SIN SỐ 278 - tác giả LÊ THÀNH VĂN

 HOA TRẮNG ĐỎ

Anh taëng em yeâu chuøm hoa saéc traéng

Nhöng khi yeâu, anh yeâu ñoû hoa hoàng

Tuoåi naêm möôi loøng yeâu nhö löûa ñoû

Maø beân ngoaøi saéc vaãn traéng nhö khoâng.

Cheá Lan Vieân

Lôøi bình:

TUOÅI NAÊM MÖÔI LOØNG YEÂU NHÖ LÖÛA ÑOÛ

Theo nhö toâi bieát, Cheá Lan Vieân coù nhieàu baøi thô boán caâu thaät tuyeät, chaúng haïn nhö Chim bieác Vónh Linh, Traêng, Reùt ñaàu muøa, Nhôù ngöôøi ñi phía beå… Baøi thô Hoa traéng ñoû naèm trong maïch caûm höùng vieát veà tình yeâu löùa ñoâi cuûa taùc giaû, vöøa nheï nhaøng, tha thieát nhöng laïi kín ñaùo, thaâm traàm, ñoàng thôøi thaám ñaãm moät chuùt trieát lyù raát Cheá Lan Vieân.

Baøi thô coù boán caâu, hai caâu ñaàu vöøa dieãn ñaït theo phöông thöùc vöøa töï söï, nhöng cuõng baét ñaàu aån duï cho moät noãi loøng saâu kín. “Anh taëng cho em chuøm hoa saéc traéng” laø caùch noùi tröïc tieáp, nghe thaät giaûn dò. Maøu hoa traéng laø maøu bieåu tröng cho söï töôi saùng vaø trong traéng cuûa tình yeâu. Hoùa ra coù gì ñaâu maø aån yù, trong tình yeâu, bao giôø ngöôøi ta cuõng khao khaùt veà söï trinh nguyeân, trong saùng kia maø. Maøu traéng tinh khieát aáy ñaõ hoøa quyeän vôùi maøu hoa maø anh trao taëng cho em thaät hoøa hôïp, meâ ñaém. Ñeán caâu thô thöù hai: “Nhöng khi yeâu, anh yeâu ñoû hoa hoàng” thì ngöôøi ñoïc caûm nhaän ngay söï baát thöôøng, maâu thuaãn bôûi ñaèng sau chöõ “nhöng” aáy. Caùch baûy toû tình yeâu aáy cuûa Cheá Lan Vieân nghe thaät laï, thaäm chí coù gì ñoù khoù hieåu. “Yeâu ñoû hoa hoàng” laø yeâu theá naøo? Laø chaùy boûng, laø nhieät huyeát, heát mình…? Hai gam maøu ñoái laäp nhöng laïi hoøa quyeän laøm moät, taïo neân saéc thaùi tuyeät vôøi trong tình yeâu. Caùi chaân chaát, töï nhieân ñi keøm caùi boùng baåy, aån yù quaû ñöôïc Cheá Lan Vieân söû duïng raát taøi tình vaø kheùo leùo ôû ñaây.

Töø maøu traéng thöïc cuûa chuøm hoa taëng, Cheá Lan Vieân ñaõ aûo hoùa caùi maøu ñoû hoa hoàng trong tình yeâu saâu thaúm cuûa loøng mình. Ñoái laäp maø vaãn thoáng nhaát, nhö hai bieåu töôïng cuûa söï hoøa hôïp trong moät thöïc theå, nhö hai theá giôùi taâm hoàn cuûa hai ngöôøi khaùc giôùi yeâu nhau. Tieáp noái söï ñoái laäp hai maøu saéc thöïc – aûo vaø aån duï treân, taùc giaû theâm moät laàn nöõa ñöa ngöôøi ñoïc böôùc vaøo theá giôùi töông phaûn dieäu kì cuûa tình yeâu ñaày traûi nghieäm.

Tuoåi naêm möôi loøng yeâu nhö löûa ñoû

Maø beân ngoaøi saéc vaãn traéng nhö khoâng.

Khoâng bieát caâu thô “Tuoåi naêm möôi loøng yeâu nhö löûa ñoû” phaûi ngaét nhòp sao cho phaûi? Nhòp 3/5 hay ñoïc luoân moät maïch? Neáu nhòp 3/5 thì coù veû löïng khöïng quaù, noù chöa laøm toaùt heát caùi yù tình cuûa caâu thô, ñoù laø thöù tình yeâu maõnh lieät, traøo soâi ôû tuoåi trung nieân. Neáu ñoïc moät maïch, laïi e khoâng hôïp laém vôùi caâu thô thaát ngoân naøy. Nhöng thoâi, caùi nhòp cuûa caâu thô thöù ba chæ laø ngheä thuaät thöù yeáu neáu so vôùi söï ñoái laäp, töông phaûn trong keát caáu coù tính meänh ñeà ôû hai caâu thô naøy. Chính caùi coù maø khoâng, khoâng maø coù ñaõ laøm noåi baät ñöôïc töù thô, ñoàng thôøi giuùp ngöôøi ñoïc hình dung ñöôïc veû ñeïp chaân thöïc trong tình yeâu cuûa taùc giaû. Trong neàn thô trung ñaïi Vieät Nam, coù leõ Nguyeãn Khuyeán laø ngöôøi khai thaùc söï ñoái laäp veà hình aûnh ñeå xaây döïng töù thô taøi tình nhaát: “Ñaàu troø tieáp khaùch traàu khoâng coù/ Baùc ñeán chôi ñaây ta vôùi ta”. Caû baøi thô Baïn ñeán chôi nhaø khoâng taát: Treû khoâng coù nhaø ñeå sai vaët, chôï khoâng, caù khoâng, gaø khoâng, caûi khoâng, möôùp khoâng vaø ngay caû traàu cuõng khoâng noát. Vaäy maø vaãn coù moät tình baïn noàng naøn, tha thieát giöõa nhaø thô vôùi baïn mình. Chao oâi, hoùa ra caùi tình ôû ñaây thaät bao la, duø vaät chaát khoâng heà coù. Ñeán Cheá Lan Vieân, oâng möôïn caùi saéc traéng cuûa maøu hoa ñeå laøm noåi baät caùi loøng son saét veà tình yeâu chung thuûy. Ñoù coù leõ cuõng laø trieát lyù maø Cheá Lan Vieân muoán gôûi gaém ñeán ngöôøi ñoïc: Tình yeâu cuûa ngöôøi lôùn tuoåi khoâng baét ñaàu baèng söï oàn aøo, höông saéc beân ngoaøi, noù aån giaáu saâu thaúm beân trong baèng caû moät söï noàng naøn, maõnh lieät; nhìn coù veû laïnh luøng, bình thaûn nhö khoâng, nhöng laïi ñaém say vaø traøn ñaày khaùt khao khoâng gì coù theå daäp taét ñöôïc. Chính caùi trieát lyù saâu xa aáy, neân Hoa traéng ñoû töø ra ñôøi ñeán nay vaãn ñöôïc nhieàu ngöôøi yeâu thích vaø thuoäc naèm loøng, nhaát laø nhöõng ngöôøi ñaõ traûi nghieäm trong tröôøng ñôøi, tröôøng tình ôû tuoåi trung nieân.

Tuoåi treû ñi qua, thôøi gian roài seõ xoùa nhoøa nhieàu thöù trong cuoäc ñôøi naøy. Nhöng vôùi tình yeâu thì khoâng bao giôø coù tuoåi. Moãi ñoaïn ñöôøng ñôøi, haïnh phuùc vieân maõn nhaát cuûa moãi ngöôøi laø ñöôïc yeâu nhau moät caùch chaân thaønh, ñaèm thaém. Ñieàu kyø dieäu aáy seõ maõi nôû hoa taâm hoàn, neáu ai töøng ñoïc qua baøi thô Hoa traéng ñoû cuûa Cheá Lan Vieân vaø giöõ laïi loøng mình ngoïn löûa ñöôïm noàng cuûa saéc höông aùi tình vónh cöûu.