BUÔN O XỬ KIỆN truyện ngắn của HỒNG CHIẾN - VĂN HỌC SÀI GÒN 18.4.2023

 

Tung, tung, tung…

Mặt trời đứng trên đỉnh đầu, dấu bóng người xuống bàn chân. Nắng. Nóng. Trời xanh không một gợn mây. Bầy gà nằm dưới gầm sàn há mỏ, thè lưỡi ra thở. Buôn O chìm vào giấc ngủ giữa buổi trưa hè bỗng nhiên bị đánh thức dậy bởi tiếng trống. Tiếng trống phát ra từ nhà Già làng làm lung lay cả mái nhà lợp gianh xung quanh, lan qua suối sâu, tràn lên nương rẫy, ập vào vách núi ngân dài.

Hàng trăm con người chen nhau đứng đầy đầu sàn, chật kín khoảng sân trước nhà già làng, quên luôn cái nóng như đang đổ lửa xuống đầu, mắt trợn tròn nhìn Y Bin đang đánh trống như trút hận. Già làng hơn tám mươi tuổi, lưng đã khòng, bộ ngực hom hem nhìn thấy rõ từng thẻ xương sườn dưới làn da đen xạm, nặng nhọc bước lên cầu thang; quát:

– Dừng lại!

Tiếng Già làng không to, nhưng âm thanh đủ mạnh làm tiếng trống đang kêu như sấm nổ bỗng dừng, Y Bin buông dùi trống quay lại, cả người đổ gục xuống sàn nhà, gào lên:

– Già làng ơi! Khốn nạn lắm, khốn nạn lắm, già làng ơi!

– Có chuyện gì mà mày nổi trống?

– Chúng nó, chúng nó… làm loạn rồi!

– Đứa nào?

– Con vợ tao với thằng Y Mít, chúng nó, chúng nó…

– Chúng nó làm sao?

– Chúng nó cho, cho, cho…

– Cho cái gì, phải nói rõ chứ.

Giọng già làng đã có phần gay gắt, Y Bin gào lên:

– Chúng nó cho cái… đi đái gặp nhau!

Mặt già làng hình như xạm lại, hai hàm răng cắn vào nhau:

– Mày thấy hay nghe ai nói?

– Tao thấy mà, khố của nó đây, váy của con vợ tao đây.

Y Bin đứng dậy, hắn lôi một cái yên(1) và chiếc khố dệt rất đẹp, còn mới từ trong bụng, ném xuống sàn nhà. Mắt già làng tối sầm lại, giọng lạnh tanh:

-Mày gặp chúng ở đâu?

-Bên gốc cây sung to, cạnh rẫy nhà tao.

– Lũ con trai lên đưa hai đứa về đây.

***

Ngoài đầu sàn, bọn đàn ông rùng rùng kéo nhau lên rẫy bắt kẻ phạm luật về phạt. Lũ chúng đi bắt phạm mà vui như đi hội; vui vì biết lại được nghỉ việc không phải làm để ở nhà dự xữ và nhậu. Vui vì được ăn, được uống thật nhiều mà không mất gì, của phạt mà.

Y Bin chạy ra đầu sàn gọi mấy người bạn hay nhậu đi bắt ngay một con bò đực lớn và một con heo năm gang nhà mình mang về buôn làm thịt cúng Yang, cũng là thức ăn bữa chiều để họp buôn. Người dân trong vùng tính trong lượng heo bằng gang tay người lớn đo vòng cổ; con heo lớn có vòng cổ năm gang phải hơn tạ rồi. Bữa cúng đầu tiên và các lễ cúng tiếp theo đều do bên phạm luật phải trả. Cánh đàn bà cũng gùi đến chín ché rượu cần, cao chín gang tay, cột vào chín gốc cây, chôn gần đầu sàn nhà già làng.

***

Tiếng trẻ con reo hò, từ phía chân núi vọng đến, cả đoàn người đông đúc, lớn bé, trai gái, đủ thành phần vây quanh hai kẻ tội phạm khốn khổ, đẩy về buôn. Người đàn bà đi trước chắc chưa đến ba mươi mùa rẫy, mặt trái xoan, mắt đen láy nhìn thẳng về phía trước ra vẻ bất cần sự đời. Trên người đàn bà chỉ có chiếc áo cũ của người đàn ông buộc ngang bụng, che chỗ kín còn bộ ngực đồ sộ treo hai quả dừa trên ấy tròn như của thiếu nữ chưa có con, khoe ra trước mắt mọi người. Người đàn ông đi sau tuổ chắc cũng bằng người đàn bà đi trước; to, cao, vạm vỡ, trước bụng treo một nhánh lá cây rừng che chỗ kín; đầu nhìn xuống chân, mắt không dám nhìn người xung quanh. Cả hai người được đưa đến đầu sàn nhà già làng, tự giác cùng quỳ xuống bên nhau.

Già làng từ trong nhà bước ra đầu sàn, trên người mặc chiếc áo truyền thống màu đen có dệt hoa văn màu đỏ dài tới đầu gối che khuất luôn chiếc khố phía trong. Đám đông đang ồn ào như chợ vỡ bỗng im phăng phắc, hàng ngàn cặp mắt chăm chú nhìn về phái già làng. Già làng đứng đầu sàn, ngữa mặt lên trời lầm rầm khấn vái cầu xin Yang(2) trước khi xét xử rồi ngồi lên chiếc ghế làm bằng một khúc cây rừng cao khoảng ba gang tay, đen bóng, dựng đứng.

Dưới đất, Y Bin mặt gãy, trán dô, có vẻ hả hê khi đứng bên người vợ ngoại tình và kẻ tình địch; đôi mắt trắng dã, không giấu được niềm vui. Già làng nhìn đám người, rồi nhìn hai kẻ có lỗi, hỏi:

– Hai đứa chúng mày hôm nay đã làm chuyện vợ chồng với nhau ngoài suối phải không?

– Phải.

Người đàn bà nhìn thẳng vào mắt già làng trả lời. Già làng nhìn người đàn ông đang quỳ bên cạnh người đàn bà hỏi tiếp:

– Đúng vậy không Y Mít?

– Đúng!

– Chúng mày, trai có vợ, gái có chồng, đứa nào cũng có con cái tốt rồi sao còn đi làm chuyện vợ chồng trái luật lệ như thế? Mang máng cho heo ăn ra đây.

Hình như mấy người đàn bà đứng gần đấy đã chuẩn bị sẵn, bê ngay cái máng cho heo ăn dưới gầm sàn ra đặt trước mặt hai người đang quỳ. Chiếc máng bằng gỗ, dài bốn gang tay, rộng hơn gang tay; các cạnh sứt mẻ nhiều chắc do heo cắn; xung quanh máng đen sì.  Già làng phán:

– Chúng mày là người mà lại sống với nhau như heo vì thế phải chịu phạt ăn như heo. Đổ cám.

Một người đàn bà đứng tuổi xách gùi đến, bốc hai nắm cám thả vào máng rồi lôi một quả bầu đen bóng từ trong gùi ra, mở nắp, rót nước vào máng. Đôi nam nữ khốn khổ, chống tay xuống đất cùng úp mặt vào máng ăn cám. Đám đông đứng vây quanh nhiều người rùng mình; có phụ nữ còn lén kéo gấu áo lên chùi mắt để hở cả rốn.

Chờ hai kẻ khốn khổ ăn hết chỗ cám trong máng, già làng lại hỏi tiếp:

– Chúng mày làm chuyện này nhiều chưa?

Người phụ nữ đáp:

– Nhiều rồi?

– Lâu chưa?

– Lâu rồi?

– Tại sao có chồng mà còn mang cái ấy đi cho người đàn ông khác?

Người đàn ông hình như thấy ăn năn với tội lỗi của mình, đầu gục xuống ngực, đôi mắt nhìn xuống đất không hé môi nói câu nào. Người đàn bà đôi mắt rực lửa, khuôn mặt đỏ hồng lên như người say rượu, khi nghe câu hỏi: “Tại sao có chồng mà còn mang cái ấy trao cho người đàn ông khác” liền đứng bật dậy. Hai thanh niên trên người mặc độc một cái khố, cánh tay rắn chắc như lõi cây trắc đứng sát phía sau, cùng giơ tay ấn vai người phụ nữ bắt quỳ xuống. H’Vét – vợ Y Bin chống tay xuống đất, ngữa mặt nhìn lên bầu trời trong xanh xa thăm thẳm không một gợn mây như cầu xin Yang rồi nói:

– Có Yang làm chứng, tất cả tại hắn, tại cái con người được gọi là chồng ấy.

– Mày nói tại tao, tao xui mày lên rẫy làm chuyện vợ chồng với hắn à?

– Mày không bảo tao làm vậy, nhưng chính mày buộc tao làm vậy. Mày nghĩ lại đi, người ta lên rẫy có vợ có chồng, có a xâu lon ton chạy trước dẫn đường; còn tao thui thủi một mình cái mồm không biết nói chuyện với ai, cái mắt không biết ngó ai; giống như con thú hoang trên rẫy…

– Tao cũng phải vất vã đi hết buôn này qua buôn khác mới kiếm nhiều tiền mang về mua cho nhà nhiều thứ; hai đứa con có nhiều đồ chơi, quần áo đẹp mặc cả ngày mà không ai trong buôn được như thế. Vậy mà mày còn chưa bằng lòng ư?

– Tiền nhiều ư, đồ nhiều ư, nhiều như thế để làm gì khi cả ngày, cả tuần tao không được ôm chồng ngủ; ăn cơm, uống rượu một mình. Tao cần có một người chồng, người ấy luôn bên cạnh tao, cùng tao làm việc, cùng tao nuôi con, vui buồn có nhau, có đói một tý cũng được mà…

Già làng hình như cũng bị bất ngờ trước câu trả lời của H’Vét nên lặng đi không nói nên lời. Đám đông đứng xung quanh ồn như vỡ chợ. Bọn phụ nữ hình như tán đồng với ý kiến của H’Vét, còn bọn đàn ông lại phản kháng lại, chân dậm thình thịch xuống mặt đất cứng như voi dậm. Già làng giơ tay hai lên phía trước, đám đông trở lại yên lặng như cũ.

– Y Mít, tại sao mày có vợ rồi mà lại đi làm chuyện vợ chồng với người đàn bà khác?

– Già làng biết không, tao cũng như con thú suốt ngày một mình trên rẫy thôi.

– Nhưng vợ mày làm cán bộ, hắn đi giúp nhiều người mà.

– Trước đây tao cũng vui cái bụng nhiều lắm khi thấy vợ làm cán bộ, đi đây đi đó nhiều, toàn ăn cơm của nhà người khác; nhưng khi lên rẫy nhìn người ta đi làm có đôi còn tao chỉ một mình, buồn lắm. Nhìn qua rẫy bên cạnh, H’Vét cũng khổ như tao, nên chúng tao đến với nhau cho vui thôi. Có vui mới khỏe để làm rẫy được nhiều mà.

Đám đông lại ồn ào bởi tiếng trao đổi qua lại, người đồng ý, người phản đối… Già làng lại phải ra hiệu giữ trật tự rồi hỏi:

– H’Vét, mày còn muốn làm vợ Y Bin nữa không?

– Không!

– Y Bin, ý mày thế nào?

– Ồ, không được đâu, tao không muốn bỏ vợ, mất con mà muốn già làng phạt thật nặng thàng Y Mít để hắn chừa ôm vợ tao thôi.

H’Vét đứng bật dậy gào lên:

– Tao không muốn làm vợ mày nữa, tao muốn làm vợ Y Mít. Xin Già làng đấy!

Hai thanh niên lại phải ấn vai, ép H’Vét quỳ xuống. Hình như Già làng cũng bất ngờ trước thái độ của H’Vét, chậm rãi nói:

– Y Mít, ý mày thế nào?

– Hỏi con vợ tao ấy!

– Y Mít, mày là thằng đàn ông hèn, chỉ đáng làm a xâu(3) thôi. Tao nhầm!

H’Vét vùng đứng bật dậy, hai mắt như có tia lửa trong ấy, quay nghìn Y Mít, thét lên. Nói xong ngửa mặt nhìn lên trên cười như điên. Hai thanh niên đứng bên cạnh hình như bị tiếng cười thôi miên, đứng im như tượng nhà mồ. Già làng lại nói:

– H’Lan đâu, ý mày thế nào?

H’Lan khuôn mặt tròn, tóc dài quá lưng, mấy sợi tóc quăn phủ xuống trán như muốn che đôi mắt sắc sảo của người phụ nữ mảnh mai, cao hơn tất cả lũ con gái trong buôn nửa cái đầu, tuổi gần ba mươi mà nhìn như gái đôi mươi. Bước ra khỏi đám đông đến đứng bên Y Mít, H’Lan cúi đầu trả lời:

– Thưa già làng, vì các con, tôi cũng không bỏ chồng được; nhưng đã là luật tục thì cứ đúng mà xử thôi ạ!

– Ý Y Bin như thế nào?

– Tôi vất vã, cực khổ đi kiếm nhiều tiền về nuôi vợ, nuôi con mà còn bị thằng Y Mít xấu xa làm chuyện vợ chồng với vợ tôi nhiều lần như thế, mong già làng phải phạt thật nặng cho nó chừa.

– Nhưng bây giờ mày có phải chồng còn là chồng tao nữa.

Nghe H’Vét nói vậy, Y Bin vội trả lời:

– Y Mít hèn như thế thì làm chồng em sao được. Anh có cũng có lỗi trong chuyện để em nhiều ngày sống một mình, nhưng em cũng có lỗi vì không nói với anh cái điều không bằng lòng. Thôi, vì các con chúng ta bỏ qua mọi chuyện để sống và nuôi con. Xin Già làng phạt thật nặng thằng Y Mít cho nó chừa làm chuyện vợ chồng với người khác.

Già làng hỏi:

– Theo mày thì phạt nó bao nhiêu?

– Phải đền cho tôi 10 con trâu, 10 con bò, 10 con heo ba gang, 10 con gà.

– Vì sao phạt nặng thế?

– Thưa già làng vì nó đổ nước vào bụng vợ tôi nhiều lần quá rồi.

– Y Mít, mày có chấp nhận hình phạt vậy không?

– Hỏi vợ tao ấy.

Già làng quay qua hỏi H’Lan:

– Theo H’Lan phạt thế đúng chưa?

– Thưa già làng, hắn đã có vợ mà còn làm chuyện vợ chồng với vợ người khác thì… phạt thế là phải rồi.

Già làng giơ tay lên trời, cầu xin Yang rồi tuyên:

– Thằng Y Mít có vợ rồi mà còn nhiều lần làm chuyện vợ chồng với H’Vét đã có chồng, ta tuyên phạt: Y Mít phài đền cho Y Bin 10 con trâu, 10 con bò, 10 con heo ba gang, 10 con gà. Hai vợ chồng về nhà quên chuyện hôm nay để bảo nhau cùng chung sống, dạy con cái nên người.

Cả đám người vây xung quanh hò hét ầm ĩ, vậy là có kẻ có tội, có người bị phạt; trâu, bò, heo, gà sẽ bị thịt để cúng Yang và mọi người được vui vẻ nhậu. Bỗng H’Lan giơ tay lên trời xin nói, già làng lại ra hiệu mọi người im lặng. H’Lan cúi đầu nói:

– Thưa Già làng, thằng đàn ông đổ nước vào bụng đàn bà bị phạt như vậy là đúng lắm lắm; nhưng còn con đàn bà quyến rũ chồng người khác lấy nước sung sướng của vợ người ta thì cũng phải phạt cho công bằng ạ.

– Đúng rồi, đúng rồi!

Lũ đàn bà cùng nhau gầm lên, má người nào cũng như vừa trong bếp nấu cơm ra, hai tay vỗ vào lưng nhau ra vẻ đắc ý. Cánh đàn ông đứng như trời trồng, mắt trợn ngược. Già làng lên tiếng:

– Ý H’Lan là…

– H’Vét quyến rủ chồng tôi lấy hết nước sung sướng của tôi nên cũng phải bị phạt ạ.

– Phạt như thế nào?

Già làng hỏi, H’Lan trả lời:

– H’Vét phải đền cho tôi 10 con trâu, 11 con bò, 11 con heo ba gang, 11 con gà.

– H’Vét, chịu không?

Nghe già làng hỏi, H’Vét cúi gằm mặt xuống không trả lời. H’Lan nói tiếp:

– Tôi cũng có lỗi trong việc này vì không chia sẻ công việc với chồng, không có nhiều thời gian bên chồng để lo việc nhà. Còn Y Bin cũng có lỗi vì lo làm giàu mà không quan tâm đến tình cảm vợ chồng, để vợ một mình như vậy là không tốt. Chúng ta đã có gia đình, con cái, hãy sống vì chúng chứ không phải vì đam mê nhất thời của mỗi người.

Già làng nói:

– H’Lan làm cán bộ, nói cũng phải, ai cũng có lỗi trong chuyện này vì thế cộng qua trừ lại ta thấy phải xử như sau: H’Vét phải chịu phạt một con bò, Y Mít một con heo và một con gà; dòng họ Y Mít phải góp năm ché rượu, dòng họ bên H’Vét góp sáu ché rượu để làm lễ cúng Yang và tạ lỗi với thần linh. Người trong buôn có phục không?

Đám đông lại được dịp hò hét, vỗ tay ầm ầm tỏ ý bằng lòng. Hai kẻ tội đồ cũng được phép đứng dậy về nhà mặc quần áo, chuẩn bị làm lễ cúng Yang.

 

 

Chú thích tiếng Êđê:

(1) Yên: váy;

(2) Yang: thần linh;

(3) A xâu: con chó;

 

KHÁM PHÁ RỪNG THIÊNG Truyện ngắn của Hồng Chiến - TẠP CHÍ NHÀ BÁO & CUỘC SỐNG số tháng 3 năm 2023

 

Từng làn gió nhè nhẹ thổi qua, mùi thơm thoang thoảng của lan rừng ùa đến.

H’Uyên thích thú quay lại nói với Vân:

-Về đến rừng hoa phong lan rồi!

-Đâu?

-Ngay trước mặt kia kìa.

Y Nhớ không quay lại, trả lời. Vân ngước nhìn ra phía trước, hoa phong lan

bám vào thân và cả các cành cây, buông xuống từng chùm hoa, đủ màu, như đua

nhau khoe sắc. Ong, bướm và lũ chim chỉ to bằng quả trứng gà có bộ lông màu đỏ

hoặc vàng tươi thi nhau bay lượn. Loài chim này lạ quá, mỏ dài như que tăm mà

không biết hót, chỉ lẳng lặng làm việc của mình khác với lũ ong lúc nào cũng kêu:

vo ve, vo ve…

Ong nhiều thật, ong bầu to hơn cả ngón tay cái, đen thui, cánh màu tím biếc;

lũ ong mật màu nâu nhạt, con chỉ to như con ruồi, nhưng cũng có con to gấp đôi,

gấp ba luôn; chúng la cà hết hoa này đến hoa kia, cánh vẫy tít mù đến không nhìn

thấy đâu nữa. Đang mải nhìn hoa, Vân giật mình nghe tiếng nói:

-Vân nhìn đường đi không lại húc vào cây sưng đầu đấy.

H’Uyên đi trước quay lại nhắc, Vân bật cười nhớ lại hôm trước vào rừng đi

qua đây, khi húc vào cây sưng cả trán, lúc lại vấp dây ngã sấp mặt xuống đất cũng

chỉ vì mải nhìn hoa.

-Hoa đẹp quá H’Uyên.

-Biết rồi,nhưng phải quan sát đường không lạc bây giờ.

-Tuân lệnh!

Vân đáp rồi rảo bước cho kịp hai bạn đi trước. Y Nhớ có khuôn mặt vuông

chữ điền, tóc quăn tự nhiên hình như không bao giờ chải, có ít sợi phủ xuống vầng

trán rộng; đôi mắt đen láy lúc nào cũng nhìn thẳng. Con trai người Êđê, hình như ai

cũng có nước da đặc trưng màu chiêng đồng mới đúc xong, nhìn qua đã thấy tràn

căng sức sống; vẫn bước đều đều, chắc có điều gì đó lo nghĩ. H’Uyên cõng chiếc gùi

trên lưng đựng đầy thịt heo rừng, hình như nặng nên người hơi khom khom ngã về

phía trước một tý. Người bạn gái Êđê mới mười bốn tuổi, có khuôn mặt trái xoan,

tóc quăn tự nhiên dài quá lưng, trông như làn nước suối chảy mùa khô; người cao,

gầy, nhưng được trời cho nước da nâu đen, làm tôn thêm vẻ đẹp sắc sảo của người

con gái Tây Nguyên. Nhìn hai bạn đi trước, mỗi người có một nét riêng, Vân thấy

hay hay, tự nhủ: ngày cuối năm được theo bạn vào rừng thượng nguồn chơi thích

thật, khám phá ra bao nhiêu điều mới lạ mà sách vở trong chín năm học chưa có. Về

kể lại chuyến đi này với bố mẹ, lại cho mình bịa cũng nên!

*

* *

Lạc trong rừng Yang(1), không có cơm ăn, chỉ ăn thịt heo rừng cọp ăn thừa

bỏ lại và cá suối, thế mà cái chân đi không biết mỏi, cái mắt nhìn cái gì cũng rõ hơn

2

lên thì phải; Y Nhớ cũng thấy lạ với chính mình. Về nhà kể lại chuyện bị con trăn to

như cây cột nhà cắn vào chân, quấn tròn lại định nuốt sống; may có hai bạn cùng đi

dùng hộp quẹt đốt lỗ đít trăn, làm nó sợ phải thả người bỏ chạy; chắc ama, amí(2)

cười vỡ bụng mất. Còn Vân, người bạn Yuan(3) lần đầu tiên vào rừng, cái gì cũng

lạ, thế mà khi gặp việc khó khăn lại có những suy nghĩ thông minh, ứng xử linh hoạt

đến bất ngờ. Trước mặt khu rừng sáng bừng lên, Y Nhớ mừng quá bước nhanh chân

rồi reo vang:

-Tạ ơn Yang!

Tự nhiên thấy Y Nhớ bước nhanh như chạy, H’Uyên ngạc nhiên bước vội

theo nhưng không kịp, đang định gọi thì nghe tiếng reo vui trước mặt cũng hối hả

bước đến. Trước mắt mọi người cây đa, bến nước, dòng sông và con thuyền độc

mộc hôm trước đưa đến vẫn nằm trên bãi cát.

Trên sông, từng con sóng đùa giỡn nhau mải miết lao về hướng tây. Nắng dát

bạc trên đầu sóng làm nó lung linh, xinh đẹp hơn mọi ngày. Mặt sông đựng đầy

nắng, những sợi nắng dát vàng của mùa khô Tây Nguyên mạnh mẽ và dữ dội. Rừng

cây sau lưng rì rầm, rì rầm khi có gió lướt qua như cảnh báo mọi người không được

vào rừng Yang - khu rừng linh thiêng, huyền bí, ẩn chứa đầy cạm bẫy rình rập khi

đặt chân vào đó.

Vân quẳng luôn cây xà gạc(4) trên tay chạy lại ôm chầm lấy Y Nhớ, vật bạn

ngã quay trên cát. Y Nhớ đẩy bạn ra, ngồi bật dậy lao ùm xuống dòng sông, Vân

thấy vậy cũng lao theo làm nước bắn lên cao. H’Uyên, đặt gùi xuống cát, thét lớn:

-Lên bờ ngay, không được tắm ở chỗ ấy.

-Mấy ngày không tắm rồi, phải bơi lội một tý cho đã chứ.

Vân thò đầu lên mặt nước trả lời. H’Uyên thét lên:

-Lên đi không cá sấu bắt bây giờ!

Nghe đến cá sấu, cả hai đang tắm vội vã lao vào bờ. Trên mặt sông, con cá

sấu dài ngoằng nổi hẳn đầu lên trên mặt nước, cái đuôi có vây hình răng cưa uốn

lượn tạo thành sóng, nhằm Y Nhớ lao tới. May quá, Y Nhớ đã kịp chạy lên bờ cát.

Cá sấu vẫy đuôi đến ầm một cái trước khi chìm xuống nước.

Cả hai ngồi bệt xuống mặt cát, nước trên đầu, trên cổ chảy xuống thành dòng;

mặt tái xanh. H’Uyên bước đến bên cạnh, an ủi:

-Không sao là tốt rồi, lần sau phải cẩn thận hơn khi đến vùng nước lạ, không

sẽ trở thành thức ăn cho cá sấu đấy.

-Con cá sấu này nó thù chúng ta à?

Vân ngạc nhiên hỏi bạn như nói với chính mình. Y Nhớ trả lời:

-Lỗi tại mình, mấy ngày không được tắm, khi thấy sông mừng quá, lao xuống

tắm luôn.

Nói xong Y Nhớ ngước nhìn xung quanh, thầm nghĩ: sau lưng là khu rừng gỗ

hương bạt ngàn xanh tốt, trước mặt là dòng sông lớn chảy ngược về hướng tây,

mênh mông sóng vỗ, tại sao không ai biết nơi đây có cá sấu lớn nhỉ?

Vân lên tiếng:

-Đẩy thuyền xuống sông về thôi, chắc ở nhà mọi người trông lắm đấy.

3

-Lễ cúng bỏ mả(5) đúng ba ngày ba đêm thì chiều tối nay mới tan, mọi người

say hết cả, ai còn nhớ chúng ta vắng nhà mà lo.

Y Nhớ trả lời, H’Uyên cũng đồng tình nói thêm:

-Trưa rồi, ta nhóm lửa nướng thịt ăn no rồi hãy về, không việc gì phải vội.

-Nếu vậy Vân đi kiếm củi về đốt nhé.

-Để Y Nhớ đi cùng Vân lấy cho nhanh rồi còn đi câu kiếm thêm con cá lăng

nướng ăn.

-Lấy gì câu cá?

Vân ngạc nhiên hỏi lại, Y Nhớ cười tỏ vẻ bí mật:

-Kiếm đủ củi đốt lấy than cho H’Uyên nướng thịt rồi tính.

Cả hai vào rừng kéo cành cây gãy ra để bên gốc cây đa, chất thành đống.

H’Uyên cắt thịt heo đưa xuống sông ngay cạnh gốc cây đa ngồi rửa, thái nhỏ bằng

lòng bàn tay, xuyên qua ba cái que to như ngón tay út. Đùi heo rừng sáng nay nhặt

được của hổ ăn thừa tối hôm qua, vẫn còn tươi. Y Nhớ nhóm lửa, chất đầy củi cho

lửa cháy rực lên rồi bứt một sợi dây rừng to bằng chiếc đũa, dài cỡ sải tay buộc vào

đầu cành cây dài một sải tay, quay sang nói:

-Vân cầm cây đinh ba theo mình đi câu.

-Cầm đinh ba đi câu à?

Vân ngạc nhiên hỏi lại, Y Nhớ mỉm cười nói:

-Cứ đi theo sẽ biết thôi mà.

Y Nhớ lại bên chỗ H’Uyên đang rửa thịt, cắt một miếng da heo to bằng hai

ngón tay, gập đôi lại, khứa một nhát vào chỗ gập rồi luồn dây rừng qua chỗ đứt,

buộc lại. Nhìn thấy Y Nhớ làm, Vân bật cười, bảo:

-Như thế này gọi là cho cá ăn chứ câu kéo gì?

-Vân cầm cành cây nhúng miếng da heo xuống dưới mặt nước cách chừng

một gang tay rồi nhấc lên mặt nước rồi lại dìm xuống. Đưa cây đinh ba đây cho

mình.

Y Nhớ trao chiếc cành cây có buộc miếng da heo cho Vân rồi cầm cây đinh

ba đứng bên cạnh. H’Uyên rửa xong đi lại bên đống lửa ngồi nướng thịt, Vân làm

theo lời Y Nhớ cầm cành cây, nhúng miếng da heo xuống nước. Y Nhớ đứng bên

cạnh giơ cao cây đinh ba lấy tư thế sẵn sàng phóng.

Dưới mặt nước trong vắt, một con cá lăng đen sì, từ từ nổi lên, há miệng có

viền đỏ rộng như cái chén ăn cơm lớn, hai chiếc râu bên mép dài chắc bằng ba chiếc

đũa nối lại; chỉ chờ có vậy, Y Nhớ vung tay, cây đinh ba cắm nghiêng xuống nước

tạo thành tiếng kêu: “bùm”, vùng nước quanh cây lao máu loang đỏ. Vân reo lên:

-Y Nhớ giỏi quá.

Y Nhớ lội xuống nước, cầm cây đinh ba nhấc lên, rê nghiêng nghiêng để đưa

cá vào bờ.

Tùm! Bất ngờ một tiếng động lớn, kèm theo đó là một cái đập đuôi rất mạnh

của con cá sấu nước văng ướt cả quần áo của Vân. Y Nhớ nhảy vội lên bờ, trên tay

nắm chặt cây đinh ba còn dính đúng cái đầu con cá lăng to bằng đầu gối, phần còn

lại cá sấu đã cướp mất.

4

-A, con cá sấu này báo thù việc chúng ta đánh nó giải cứu bầy khỉ hôm trước

đây mà!

Y Nhớ kêu lên, H’Uyên ngồi nướng thịt, gọi vọng xuống:

-Không bắt cá nữa, ăn thịt heo thôi, mình nướng nhiều đấy.

-Sợ gì, tại chỗ này H’Uyên rửa thịt nên cá sấu nghe mùi máu mới mò tới phá

đám. Ta lại bên kia gốc cây đa câu chắc nó không biết đâu.

Y Nhớ nói xong kéo Vân đi qua bên kia gốc cây đa, buông mồi xuống gần bờ

ngồi đợi. Chờ một lúc không thấy con cá nào đến, Vân nhấc lên, ném ra xa một chút

định kéo rê trên mặt nước để lũ cá chú ý. Nào ngờ, miếng da heo vừa chạm mặt

nước, cái mõm cá sấu há ra to đùng, lởm chởm những chiếc răng dài, há ra đớp gọn,

kèm theo một cái quẫy đuôi dữ dội nữa làm nước hắt lên người như xối nước. Vân

hoảng quá, ngồi bệt xuống đất. Y Nhớ mắt trợn tròn nhìn con cá sấu từ từ chìm

xuống sông.

-Thôi bỏ, hôm nay chịu thua nó rồi.

Y Nhớ kéo tay Vân đứng dậy, nói như tự nhủ với mình. H’Uyên nói to:

-Đã nói thế còn không nghe à, lại ăn rồi còn về chứ.

Cả hai lủi thủi quay lại bên gốc cây đa, không ai nói gì. H’Uyên đưa tận tay

mỗi người một xiên thịt heo rừng vừa nướng chín, mùi thơm lừng, miệng nở nụ cười

rất tươi, nói:

-Ăn đi, ăn lấy sức còn chèo thuyền về.

Ăn xong, Y Nhớ đứng dậy bước đến bên thuyền. Vân cũng đi lại giúp bạn đẩy

thuyền xuống nước. H’Uyên xách gùi bước lên ngồi giữa thuyền. Vân ngồi phía

mũi, tay cầm cây đinh ba gác lên đùi. Y Nhớ đẩy mạnh thuyền rồi nhảy lên ngồi

phía sau. Con thuyền lao ra khỏi bờ sông, đón gió mát từ hướng đông thổi đến. Xuôi

dòng, thuận gió, thuyền chạy băng băng.

Chú thích tiếng Êđê:

1. Yang: thần linh.

2. Ama amí: ba má.

3. Yoan: người Kinh.

4. Xà gạc: con dao dùng phát rẫy, đi rừng.

5. Lễ cúng bỏ mả: lễ cúng để vĩnh biệt người quá cố.

H' THƯƠNG truyện ngắn của HỒNG CHIẾN in trong tập TRUYỆN NGẮN HAY 2022

 

Đêm. Tiếng mưa gõ vào mái tôn đều đều tạo nên một bản nhạc buồn. H’Thương chất thêm củi vào bếp, ngọn lửa hồng bừng sáng soi rõ bốn phía căn chòi canh rẫy rộng hơn chục mét vuông; sàn, vách nhà được lát bằng tre đập dập, tẽ ra. Bên gốc cột ngay cạnh bếp lửa, ngọn đèn dầu treo cách mặt sàn hơn một mét, le lói sáng. H’Thương rời bếp bước lại bên chiếc đàn t’rưng để gần vách cầm dùi, vung tay lên… tiếng của cây đàn vang lên, át luôn tiếng mưa gió gào thét, tràn ngập không gian. 

Không biết từ bao giờ H’Thương đã mê tiếng đàn truyền thống của dân tộc mình, lớn lên một chút đã lén học. Một lần ama(1) lên thăm rẫy trông thấy con gái tập gõ đàn, nên bí mật truyền dạy vì từ xưa tới nay chỉ con trai mới được đánh đàn. Học hết lớp bảy, H’Thương trúng tuyển vào Học viện Âm nhạc, thế là rời buôn lên phố, làm quen với nhà cao tầng, ánh đèn điện và được những thầy cô giỏi hướng dẫn. Đang học năm thứ tư thì đại dịch COVID-19 ập đến, nhà trường tạm thời đóng cửa. H’Thương về nhà thực hiện cách ly mười bốn ngày nên điện trước xin ama, amí(2) đón, đưa lên rẫy ở luôn.

 Đêm đầu tiên một mình ngủ trong căn chòi dựng gần bìa rừng mới thấy hết sự cô đơn, lẻ loi và thèm nghe tiếng người... Trong ngôi nhà dài phía buôn xa xa kia, H’Thương cũng có ông bà, ama amí và cậu em trai đang học lớp bảy, lâu ngày chưa gặp. Nhớ mọi người lắm, nhưng không muốn vì mình mà có thêm người bị nhiễm bệnh nên đành phải tự cách ly. Cái buồn trong đầu truyền xuống bàn tay và tiếng đàn ngân lên thể hiện tâm trạng của người chơi hình như đã làm mưa gió phải ngừng lại, cây rừng thôi không đùa giỡn nữa và cả rẫy bắp sắp đến ngày thu hoạch cũng im lặng lắng nghe. Quá nửa đêm, H’Thương mới ngừng chơi chui vào chăn ngủ thiếp đi.

Đêm dài rồi cũng qua. H’Thương thức dậy, đi ra đầu sàn định tập mấy động tác thể dục theo thói quen thường ngày như ở trường. Vừa đẩy cánh cửa bước ra thấy ngay một con thỏ rừng lớn, chắc phải gần bốn ký ai đó đặt trên đầu sàn, bên cạnh cầu thang. Trong buôn có ai biết mình về ngoài ama amí mà mang đồ ăn tiếp tế thế này nhỉ? Người đến đã tránh mặt như vậy đúng là có ý thức thực hiện “5K” đây, phải cảm ơn mới được; nghĩ vậy, H’Thương đưa tay lên miệng làm loa, cất tiếng hú. Tiếng hú buổi sáng ngân dài vọng vào núi làm lũ chim ngạc nhiên bảo nhau im lặng để nghe. Khi tiếng hú ngừng, lũ vượn, rồi voọc trên triềng núi cao hối hả đáp lời, và hình như trong bản hợp xướng đó có cả tiếng gầm của một con hổ từ đỉnh núi cao vọng xuống.

Đi học xa chỉ ngày nghỉ Tết mới về thăm nhà, theo amí lên rừng hái lâm sản. Rừng cũng như rẫy chung của mọi người, ai thiếu thứ gì thì lên đó lấy về dùng, nhà nào cũng vậy. Ngủ ở chòi cùng ama amí canh rẫy, đuổi thú rừng thì H’Thương đã quen từ ngày còn nằm trọng bụng. Tây Nguyên đất đai màu mỡ, cây cối tốt tươi, thú rừng đông đúc nên muốn rẫy có thu hoạch phải canh giữ, không cho lũ thú đến ăn trộm. Vừa làm thịt thỏ, H’Thương vừa nghĩ lan man đến chuyện gia đình, chuyện thời thơ bé và cả chuyện hôm nay, bên cái chòi canh rẫy này cũng có nước “máy”; ama dùng ống nhựa dẫn trên đỉnh núi cao về, chảy suốt ngày đêm, tha hồ dùng.

Gần trưa, ama đi xe máy đèo amí lên thăm. Nghe tiếng xe, H’Thương chạy ra đầu cầu thang đón. Ama đi trước, tóc đã có nhiều sợi bạc, khuôn mặt xạm đen. Amí đi sau, lưng đeo gùi, khuôn mặt trái xoan, mắt lá răm và đặc biệt là đôi môi đỏ như ớt chín; dấu ấn một thời hút hồn biết bao chàng trai trong vùng. Vào chòi, ama lắc lắc cửa phía sau rồi cửa sổ xem chúng đã vững chưa; hình như ông không an tâm khi con gái ở một mình trên rẫy. Amí lôi trong gùi ra cá khô, nước mắm, rau cải, một nửa con gà nặng hơn một ký đã luộc chín. H’Thương thấy vậy kêu lên:

-Ama amí mang cho con nhiều thế. Tối hôm qua không biết ai cũng đến tiếp tế một con thỏ rừng to lắm, chốc nữa amí mang về cho ông bà ngoại ăn nhé.

-Ai biết con về mà tặng quà?

Ama ngạc nhiên hỏi, H’Thương trả lời: 

-Dạ, con cũng không biết nữa; nhưng trên thành phố chuyện tiếp tế cho những người phải cách ly vì nhiễm FO, như vậy là bình thường thôi. Có dịch dã mới biết người Việt Nam chúng ta thương yêu nhau nhiều lắm ạ.

Nghe con gái nói, amí cũng góp chuyện:

-Trong cơn hoạn nạn mới biết tấm lòng của nhau mà.

Ama nét mặt đăm chiêu, không dấu được băn khoăn khi nhìn con thỏ, rồi thở dài nói:

-Ai mà bẫy được thỏ rừng to như thế tặng con nhỉ, lạ đây!

 

***

Trời mùa mưa, buổi tối đến thật nhanh. Cơm nước xong, H’Thương lấy sách ra học bài. Khuya, lại mang đàn ra luyện trước khi đi ngủ. Không biết có phải trên chòi canh rẫy có ánh lửa phát ra hay tại tiếng đàn t’rưng bay xa mà khu rừng bỗng nhiên tĩnh mịch, không có tiếng chim ăn đêm gọi nhau. Tiếng đàn vút lên bay xa, xuyên qua tán rừng lên núi cao, lúc ầm ầm như thác đổ, lúc róc rách như suối reo mùa khô; H’Thương mê mãi chơi đến khuya mới dừng lại, đi ngủ.

Sáng ra, ông mặt trời lên khỏi ngọn núi cả sãi tay, H’Thương mới giật mình tỉnh dậy, đánh răng rửa mặt rồi ra đầu sàn định xuống cầu thang đi thăm rẫy. Vừa mở cửa đã thấy ai đó đặt một con cheo đúng vị trí sáng hôm qua để con thỏ rừng. Con cheo hôm nay phải nặng tới bốn ký, trên đầu có hai cái sừng dài bằng ngón tay út. Hồi còn bé xíu H’Thương thấy có người đến buôn hỏi mua sừng cheo; họ bảo: sừng cheo quý lắm, đắt gấp năm lần vàng bốn số chín tính theo ký cân sắt. Bà ngoại sống trên tám mươi tuổi, cười buồn, bảo: chưa thấy con cheo nào có sừng bao giờ; vậy mà hôm nay… Mừng quá, H’Thương đứng bên đầu cầu thang cất tiếng hú, gửi lời cảm ơn người tặng quà. Cũng như hôm qua, tiếng hú vừa dứt, bầy voọc, bầy vượn hòa theo nhau đáp lời và hình như trên đỉnh núi cao lại có cả tiếng chúa sơn lâm họa theo.

Có đồ ăn ngon lại có sừng cheo quý hiếm, không thể không khoe; H’Thương dùng điện thoại chụp hình rồi đưa lên fb. Thời buổi công nghệ, chỉ ba chục phút sau đã có hơn một ngàn người ghé thăm, chia sẻ. Niềm vui nho nhỏ cũng qua đi, nhường cho công việc thường ngày: tắm rửa, nấu nướng, ăn uống… rồi học bài. Khi màn đêm buông xuống, chất thêm củi vào bếp, văn to đèn, H’Thương mang sách ra định học bài, thì...

Bất ngờ có tiếng xe máy, ánh đèn pha lia qua, lia lại trên con đường vào rẫy. Hình như nhiều xe máy cùng đến rồi dừng lại phía ngoài rẫy. Tiếng đám thanh niên nói chuyện ồn ào như bàn chuyện gì đó hệ trọng lắm; lúc sau tiếng ei rei(3) cất lên, buồn tha thiết. Lúc đầu tiếng ei rei ở phía đường vào rẫy, lúc sau hình như trong đám bắp phía trước, sau nữa thì… nhiều giọng cùng cất lên xung quanh chòi rẫy. 

H’Thương tắt đèn, đứng tựa vào cửa lắng nghe, lòng bồn chồn lắm. Ngoài kia, đám con trai đang cất tiếng gọi bạn mở cửa đón khách; trong số đó chắc có nhiều bạn cùng trang lứa, cùng từng học… H’Thương lòng bồn chồn, rạo rực có lúc định mở cửa lao ra, nhưng rồi phải đứng lại khi chợt nhớ: mình từ vùng dịch về, đang thực hiện cách ly, không thể ra gặp họ được. Làm thế nào để bày tỏ tấm lòng mình đây? Một ý nghĩ vụt qua đầu, H’Thương lao lại bên vách, vơ lấy dùi, vung lên.

Bản nhạc “Đi tìm lời ru mặt trời” của nhạc sỹ Y Phôn Ksor vang lên, bay vút lên trời cao, chạm vào các vì sao rồi dội lại, lan tỏa qua cánh rừng làm gió cũng phải ngừng thổi, cây cũng thôi thì thào và cả đám thanh niên núp xung quanh rẫy cũng im lặng lắng nghe, không hát nữa. 

Y Tong con ông Chủ tịch xã, học hơn H’Thương một lớp; mặt dài, trán dô, cầm đầu nhóm thanh niên đang nấp phía ngoài rẫy bỗng huýt sáo gọi mấy đứa bạn cùng đi lại gần, nói:

-Con bé này láo, nó ra thành phố học xem thường cánh thanh niên chúng mình ở buôn ngu dốt không thèm gặp mặt lại còn đuổi như đuổi thú.

Một đứa bạn cùng đi ngạc nhiên hỏi lại:

-Sao mày nói thế?

-Mày không nghe tiếng đàn nó đang đánh đó à?

Một đứa khác nói:

-Con bé này không những đẹp giống amí nó mà chơi đàn hay quá.

Y Tong gầm lên:

-Chúng mày đúng là một lũ ngu. Đàn t’rưng ông cha ta trước đây dùng làm gì, chúng mày không biết à?

-Ngày xưa để đuổi thú rừng, nhưng ngày nay là nhạc cụ truyền thống, niềm tự hào của Tây Nguyên ta đấy.

-Mày biết một mà không biết hai, nó trên chòi rẫy, biết chúng ta đến nên mang đàn ra gõ để xua đuổi, có khác gì đuổi thú rừng.

-Ừ nhỉ, con này láo thật.

-Dạy cho nó một bài học đi!

Mưa! Một cơn mưa bất ngờ ập đến. Mưa không phải do ông trời đổ nước xuống mà do đất đá của đám thanh niên ném vào mái tôn. Sau khi trút giận bằng ném đất đá lên mái chòi canh rẫy, đám thanh niên gào rú một hồi rồi nổ máy xe lao đi. H’Thương ôm mặt bật khóc; giận đám người trẻ sao kém ý thức đến thế. Họ không hiểu được tiếng đàn của mình chăng? Tại sao bọn họ biết mình ở đây? H’Thương chợt giật mình khi suy ra nguyên nhân vì sao đám thanh niên trong buôn biết mình về: chính ông fb mách lẻo rồi. Buồn với cách cư xử của đám bạn ở buôn, H’Thương ngồi lặng nhìn bếp lửa, nước mắt chảy thành dòng…

-H… ùm!

Tiếng hổ gầm từ phía buôn vọng lên núi cao, được rừng già nhắc lại, ngân dài. Lần đầu tiên nghe tiếng hổ gầm gần, H’Thương thấy rờn rợn, vội mắc màn rồi chui vào, trùm chăn kín đầu, ngủ thiếp đi lúc nào không biết.

***

Nghe tiếng xe máy, H’Thương giật mình tỉnh dậy, vội tung chăn chạy ra đầu sàn. Ama, amí dừng xe đứng lặng bên chân cầu thang; cả một vạt bắp lớn xung quanh chòi canh rẫy bị dẫm, đạp, bẻ gãy như bị voi phá. Một lúc sau hai người mới lên cầu thang, ama hỏi:

-Hôm qua đám thanh niên đến đây à?

-Dạ, họ đến đứng ngoài rẫy hát ei rei một lúc rồi ném đất đá vào chòi trước khi về.

-Bọn nó đến, thấy trên cổng treo cành lá(4) nên dỡ rào đi vào; lại thấy trên cửa chòi treo cành lá nữa, chúng mới tức giận phá bắp nhà mình đây mà. 

Amí giọng buồn buồn nhận xét, ama nói thêm:

-Cũng đáng đời bọn chúng lắm, đêm hôm qua kéo nhau vào bệnh viện cả rồi.

H’Thương giật mình, ngạc nhiên hỏi:

-Tại sao vậy ama?

-Lên đây phá bắp, khi về gần đến buôn gặp hổ chặn đường; lũ chúng tự tông xe máy vào nhau, đứa vỡ đầu, đứa gãy tay, đứa gãy chân hết cả.

Amí trả lời, ama nói thêm:

-Lâu lắm rồi, từ khi ta còn bé tí mới nghe kể chuyện hổ về buôn vì có người xúc phạm Yang(5). Nay tóc bạc mới lại thấy chuyện này xảy ra.

-Hôm qua hổ có cắn ai không ama?

-Không. Hình như “Ông ấy” tức giận điều gì đó nên chỉ cảnh cáo đám thanh niên thôi.

H’Thương theo ama amí ra buộc lại bờ rào, chặt hết các cây bắp bị phá xếp lại một chỗ. Thành quả lao động bao ngày vất vả của cả nhà, chỉ vì mình mà bị phá hết – H’Thương không dám nói nhưng nước mắt rưng rưng. Hiểu được nỗi lòng con gái, ama bảo:

-Đám con trai mấy nhà khá giả hư quá nên bị Yang phạt rồi, không phải lỗi tại con đâu. Cố gắng học cho giỏi, để mai mốt về góp sức giúp mọi người sống tốt hơn con nhé. 

Nghe ama nói vậy, H’Thương chỉ còn biết ôm chặt ama, nghẹn ngào.

***

Khuya, cũng như mọi đêm học xong bài H’Thương lại mang đàn ra luyện. Nghĩ đến ama amí, đến đám bắp sắp thu hoạch bị đám thanh niên phá hoại, thế là bản nhạc vang lên. Tiếng nhạc hay tiếng lòng được truyền qua những đoạn lồ ô như được Yang phù phép, tạo nên những âm thanh trầm bổng, réo rắt lan tỏa khắp không gian. Hình như hôm nay tiếng đàn t’rưng có ma thuật nhập vào làm say đắm cảnh vật đến bầy dế quanh chòi cũng thôi không hát nữa. Rừng cây trên núi cao cũng tĩnh lặng để nghe. Hòa mình theo tiếng đàn đến khi thấm mệt H’Thương mới dừng lại, chui vào chăn ngủ say luôn.

Sáng, H’Thương dậy muộn; khi bước ra đầu sàn lại thấy một con heo rừng to gần bằng chiếc gùi để đúng vị trí hôm kia để con cheo. Ai mà giúp mình nhiều thế này? Con heo bị dính bẫy, không biết bẫy gì mà có bốn lỗ ngay phía sau gáy sâu hoắm, máu tươi còn chảy. Heo to thế này ăn bao giờ mới hết, còn không nhận biết trả cho ai?

Đang phân vân, chưa biết xử thế nào thì ama chạy xe đưa amí đến. H’Thương chỉ con heo, nói với ama:

-Tối hôm qua lại có người đến tặng quà đây ạ.

Ama bước lại gần, lật qua, lật lại, quan sát kỹ vết thương trên gáy con heo rồi cầm xà gạc đi quanh rẫy. Amí vơ lá khô, nhóm lửa dưới gầm sàn thui heo. Heo rừng dễ làm thịt, đốt cho cháy lông rồi dùng que gạt đi; xong mang ra dội nước, cạo một chút nữa để lộ ra màu da vàng rộm, trông rất ngon mắt.

Hai má con thịt heo xong. Ama quay lại vui vẻ nói:

-Bây giờ thì ta biết ai tặng quà cho con gái mình mấy ngày nay rồi.

-Ai vậy ạ?

H’Thương ngạc nhiên hỏi lại và đưa cho ama xem hai cái sừng cheo hôm trước. Ama cười tươi hết cỡ, nói như reo:

-Đúng là quà của Yang rồi!

-Ông nói sao, Yang tặng quà con gái mình ư?

-Đúng vậy! Mấy ngày qua con gái được tặng: thỏ, cheo rồi cả heo rừng; tất cả đều là của Yang sai hổ mang đến đấy.

-Ama lại trêu con rồi.

-Thật chứ không đùa đâu, chỉ có đêm hôm kia lũ thanh niên đến quậy phá nên bị hổ đuổi theo chặn đường, dọa cho mất vía; con gái mới không có quà. Đúng vậy không?

-Ông lại kể khan(6) cho con gái nghe à?

-Bà không tin? Nhìn đây, dấu chân hổ từ chân cầu thang đi ra bìa rẫy đấy, lại xem đi.

-Lạ nhỉ!

Amí thốt lên ngạc nhiên. Ama quay lại hỏi:

-Ở trên này, buổi tối con làm gì?

-Con học bài, khuya thì luyện đàn.

-Nơi bìa rẫy, dưới gốc cây đa to có một tảng đá; con hổ này ban đêm thường ra đó ngồi nghe con đánh đàn nên lũ heo rừng cũng không dám bén mảng đến rẫy luôn. Đúng là Yang giúp con gái mình rồi. 

***

Ama H’Thương chở con heo rừng nặng đến hơn năm chục ký về nhà ông buôn trưởng. Lũ trẻ con rồi người lớn cũng ngạc nhiên chạy đến xem. Buôn Trưởng râu tóc bạc phơ, bước ra đầu sàn ngó xuống, bảo:

-Mày vào rừng đi săn heo rừng à. Không biết Nhà nước cấm săn bắn hay sao?

-Không phải mình bắn đâu, buôn Trưởng xem đây, dấu răng hổ trên gáy heo đây này.

Vui chuyện, ama H’Thương kể chuyện con gái đi học ở thành phố về tự cách ly trên rẫy, chưa về buôn. Sống một mình trên chòi rẫy để học bài, đêm đến đánh đàn. Có con hổ mê tiếng đàn nên hàng đêm đến nghe và trả công cho người đánh đàn bằng các sản vật của rừng. Tối qua “Ông” tặng con heo này, nay mang về chia cho cả buôn ăn chung. Buôn Trưởng vui lắm, sai người nhà cột rượu mời mọi người cùng vui với nhà H’Thương.

Y Tong nghe chuyện hổ tặng quà H’Thương, mắt hắn long lên, miệng bỗng nhiên méo lại để lộ hàm rằng vàng khè không đều nhau vì ám khói thuốc, nghiến vào nhau ken két. Con hổ làm mấy đứa bạn cùng đi hôm trước bị gãy tay, gãy chân còn hắn cũng bị trớt mặt thì ra... thế. Con hổ là cả một đống vàng, của Yang cho ta đây và chắc chắn đủ tiền mua cái xe hơi bốn bánh xịn để đi cho cả vùng lác mắt - hắn nghĩ tới đây bật lên tiếng cười khô khốc, bỏ đám đông đi về nhà. 

***

Cũng như mọi hôm, khoảng hai mốt giờ H’Thương lại luyện đàn; không biết hôm nay có chuyện gì mà bụng nôn nao như dự báo điềm gì đó không vui. Hay tại mình biết ngoài kia có vị khán giả “đặc biệt” ngồi nghe tiếng đàn? Vừa đánh đàn, H’Thương vừa nghĩ miên man…

-Đoàng, đoàng, đoàng, đoàng…

-H… ùm!

Tiếng Súng nổ như đánh trận, nghe chát chúa xen lẫn trong đó là tiếng hổ gầm vang lên xé toạc màn đêm. Người trong buôn ai vớ được gì, cầm nấy, ùn ùn kéo nhau chạy về phía tiếng súng nổ. Đến gần đám rẫy nhà H’Thương, người ta nghe tiếng khóc, tiếng rên rất thảm thiết phía cây đa to nên chạy đến. Qua ánh đèn, mặt Y Tong hiện ra đầy máu, chân phải gãy lìa; cây súng AR16 cắm nòng xuống đất, báng chổng lên trời. Mấy thanh niên khỏe mạnh vội băng bó rồi đưa Y Tong về buôn. Ama H’Thương dẫn mọi người đến bên hòn đá lớn bên bìa rẫy, thấy mặt đá bị đạn cày nham nhở, có cả vệt máu tươi còn đọng lại. Ông buôn Trưởng leo lên hòn đá, nói với mọi người: 

-Thằng Y Tong ngồi trên cây đa rình, chờ con hổ leo lên đây nghe tiếng đàn thì bật đèn, bắn. Có lẽ tiếng hổ gầm làm nó giật mình rơi từ trên cây xuống mới bị gãy chân và cây đâm vào mặt. Yang phạt hắn vậy là đáng lắm. Đạn bắn vào đá văng ra có thể làm chết người ở gần nữa đấy. Ơ, H’Thương đâu?

Nghe buôn Trưởng hỏi, ama H’Thương giật mình chạy lại chòi canh rẫy, xô cửa bước vào. H’Thương nằm ngửa bên cạnh cây đàn, mắt trợn trừng, máu từ ngực vẫn tuôn chảy thành dòng trên sàn nhà. 

 Hòa Khánh, tháng 11 năm 2021

 

 

   Chú thích tiếng Êđê:

1. Ama: ba;

2. Amí: má;

3. Ei rei: làn điệu dân ca Êđê;

4. Cành cây buộc trên cổng: quy ước cấm người lạ vào;

5. Yang: thần linh;

6. Khan: truyện cổ sử thi truyền miệng của người Êđê;