Sau
một ngày vào rừng sâu hái thuốc, khi quay về được nửa đường, trời tối H’Chi
phải làm lều tạm bên gốc cây mít rừng ngủ qua đêm. Tuy mới mười ba tuổi, nhưng
chuyện đi rừng, ngủ rừng là chuyện thường ngày như cơm bữa vậy thôi. Những lần
trước có amí(1) đi cùng vui hơn. Lần này vì có nhiều người đau quá nên ami phải
ở nhà chăm sóc họ, H’Chi đi vào rừng một mình, tự lo liệu tất cả. Bữa tối chỉ
còn ít cơm mang theo ăn với quả cây rừng, cũng tạm ổn. Công việc cuối cùng rước
khi ngủ, phải chặt một đống củi lớn chất cạnh lều để đốt cả đêm vừa tránh rét, xua
muỗi, vừa để phòng thú dữ. Lũ thú rừng sợ lửa lắm, dù đó là voi, min hay hổ,
báo...
Rừng đêm thỉnh thoảng trở mình kêu răng rắc
khi có gió thổi qua rồi lại lặng im như che dấu nỗi niềm thầm kín, bí hiểm. Xa
xa, thỉnh thoảng vọng lại tiếng kêu của lũ chim ăn đêm đáng ghét - loài chuyên
bắt thú nhỏ ăn thịt, làm cho khu rừng thêm rùng rợn. Chất thêm mấy cây củi vào
đống lửa cháy bùng lên, H’Chi thầm nghĩ: Chắc giờ này cả nhà đang quây quần bên
bếp lửa nghe aduon (2) kể khan(3); không
biết có ai nhớ mình không nhỉ? Giờ này có trái bắp, hay củ khoai mì vùi vào bếp
một chốc chín mang ra ăn thì ngon lắm đây.
Ngồi ngắm ngọn lửa một lúc, mắt đã như muốn
sụp xuống; cơn buồn ngủ kéo đến. Có lẽ đi cả ngày tìm thuốc trong rừng nên giờ
mới thấm mệt, đặt lưng xuống lớp lá cây rãi trên nền đất một lúc H’Chi thiếp đi
lúc nào không biết.
Bỗng có tiếng “bịch” khá lớn làm H’Chi giật
mình ngồi bật dậy. Cái lạnh của rừng già nửa đêm về sáng như có hơi nước đá phả
vào mặt. Bếp lửa được chất thêm củi, gió thổi cháy bùng lên thành ngọn soi sáng
cả những gốc cây ở gần. H’Chi thoáng giật mình khi phát hiện ra một đống gì to
như chiếc bao tải, sáng óng ánh, cách không xa đống lửa. Nhìn kĩ giống như có
con trăn lớn đang quấn con gì thì phải. Có lẽ tiếng động làm mình tỉnh giấc chính
là tiếng rơi của con trăn này từ trên cây mít xuông đây! Tay cầm xà gạc(4), tay
cầm thanh củi cháy rừng rực bước ra xem. Đúng thật, một con trăn thân to chắc
phải bằng bắp đùi đang quấn con mồi kín mít, thân co thắt theo từng nhịp một
như người ta xoắn dây buộc cây. Yang(5) cho mình đây, H’Chi nghĩ và vung xà gạc
lên… Lát chặt của xà gạc chỉ cần vừa đứt một đốt xương sống thôi, con trăn sẽ
bị liệt không đi được nữa, lúc ấy muốn ăn khúc nào cắt khúc ấy đặt lên bếp than
hồng kia nướng ăn thì tuyệt vời lắm.
Người Êđê biết, đối với loài trăn từ bộ da
đến mỡ, thịt, gan, mật... đều là những vị thuốc có thể sử dụng chữa bệnh cứu
người. Ami dạy mật trăn tốt hơn mật gấu – vì mật gấu dùng chữa trị bị té ảnh
hưởng đến xương cốt, còn mật trăn chữa trị được các bệnh đường ruột, gan và lúc
cần có thể thay được cả mật gấu chữa trị rạn xương, nhưng phải dùng liều lượng
nhiều hơn. Con trăn này chắc phải trên ba chục kí, nếu lấy mỡ cũng phải đầy xoong.
Nhưng giữa rừng thế này, gùi đầy cây thuốc làm sao mang nó về được nữa? Ăn
không hết, mang không được bỏ lại thật lãng phí, thôi để giành vậy. H’Chi bỏ xà
gạc xuống giơ cây củi đang cháy dí sát vào đuôi con trăn. Bị lửa đốt nóng quá,
con trăn không chịu được, vội buông con mồi, uốn thẳng người, bỏ chạy để lại
xác con voọc.
H’Chi
kéo con voọc lại bên bếp lửa. Con voọc khá nặng, chắc phải đến hơn chục kí. Tay
chân nó còn ấm, con tim nhỏ nhoi trong lồng ngực vẫn thoi thóp đập. Loại voọc
này lạ quá, toàn thân lông đen, đến da mặt cũng đen thui như quét nhọ nồi,
chiếc đuôi khá đặc biệt, dài hơn cả thân mình, lông dày và xù ra như đuôi loài
chồn. Phải cứu nó vậy - H’Chi tự nhủ, lấy một nắm lá trong gùi bỏ vào miệng nhai
nát, cạy miệng voọc phun vào; xong dùng hai tay làm hô hấp nhân tạo, xoa nhẹ
hai bên ngực giống như cấp cứu người bị ngạt. Một lát nó từ từ mở mắt, hai con
mắt đen láy ngơ ngác nhìn như không nhận biết được cảnh vật xung quanh. Sau lúc
sơ cứu và uống nước lá H’Chi nhai, nó có vẻ tỉnh lại, đưa mắt nhìn xung quanh
như tìm kiếm điều gì. Đặt con voọc ngồi tựa vào cây củi gần bếp lửa, nhìn giống
em bé ngồi sưởi trông thật dễ thương. Chắc cu cậu ngủ trên cây mít bị trăn bò
lên tóm được.
Loài
voọc bao giờ sống cũng theo bầy đàn, di chuyển bằng cách đu mình từ cành này
sang cành khác, hạn hữu lắm mới xuống mặt đất. Không biết bầy ở đâu mà nó bị
lạc thế này? H’Chi tự hỏi và đi ra khỏi lều ngước mắt nhìn lên ngọn cây mít cao
tít tắp, tối om, không phát hiện ra điều gì khác lạ. Quay vào lục gùi lấy thêm mấy
chiếc lá nhai nát nhét vào miệng voọc. Voọc như cảm nhận được ân nhân cứu mạng,
ngoan ngoãn nuốt, đôi mắt nhìn như cảm động lắm. Vỗ nhẹ lên đầu nó, H’Chi bảo:
-
Ngoan nào, nghỉ một chút lại sức, sáng mai tìm về với đàn
nhé.
Như
hiểu tiếng người nó cố đưa hai chiếc tay dài quá cỡ nắm váy H’Chi kéo lại gần.
Bàn tay voọc giống tay người, cũng có bốn ngón dài một ngón ngắn, cuối mỗi ngón
tay đều có móng đen sì. Mu bàn tay có một lớp lông dài bao phủ, còn lòng bàn
tay không có lông, da nhăn nheo. Bàn chân ngắn bằng độ một ngón tay, song năm
ngón chân dài bằng cả bàn chân có móng như móng tay. H’Chi ngồi ngắm bếp lửa
chờ sáng. Con voọc ngồi sát bên, hai tay nắm lấy vạt áo như sợ bị H’Chi bỏ đi mất.
Xa
xa tiếng một con gà rừng cất lên như bắt nhịp cho dàn đồng ca của cả cánh rừng
vang lên rộn rã: Ò, ó, o! Ò, ó, o! Bầy bồ chao ngủ trên cây bên cạnh thức giấc cũng
cất tiếng trò chuyện rôm rã như họp chợ. Các gốc cây ở gần bếp lửa đang từ từ
bước ra khỏi bóng đêm, có thể nhận ra chúng khi độ xa khoảng chục mét. H’Chi gỡ
tay con voọc, bảo nó:
-
Ngồi yên cho chị đi dọn đồ nhé! H’Chi đứng dậy mở ni lông gấp lại, nó hình như
cũng biết nên lạch bạch chống tay lết theo.
*
**
-
H… ú!
Tiếng
hú đột ngột vang lên ngay trên ngọn cây mít, liền ngay đó như có một trận cuồng
phong tràn qua, các cành cây mít lắc lư dữ tợn, hàng loạt tiếng hú đồng thanh
cất lên. Bóng các chú voọc bay loang loáng từ cành này qua cành khác. Ồ, bầy
voọc ngủ ngay trên đầu mình - H’Chi ngạc nhiên thích thú thầm reo lên. Đêm qua
con trăn chắc tìm đến sau khi mình đã ngủ. Bầy Voọc ngủ trên cây không biết
trăn đến nên bị bắt mất một con mà cả đàn đông vậy vẫn không biết; hay chúng
biết nhưng sợ quá không dám di chuyển trong đêm? Chỉ bọn chúng mới biết, mình
chịu, không giả thích nổi.
Bầy
voọc như một dàn diễn viên xiếc biểu diễn, vừa quăng mình từ cành này qua cành
khác chỉ dùng có hai tay treo người như chơi xà đơn vậy. Có con nghịch ngợm bay
sát qua đầu làm tóc H’Chi bay theo.
-
Mày khỏe rồi, về với bầy đi!
H’Chi
dắt tay con voọc đặt vào gốc mít, chỉ lên ngọn cây. Cả đàn voọc đang hò reo,
nhãy nhót trên đó. Con voọc không chịu đi nó quay lại túm lấy váy H’Chi, mắt
như có nước.
-
Chắc đói không đi được hở?
H’Chi
nhặt quả mít chín vừa rụng trên cây xuống, bóc đôi lấy một múi vàng ươm, thơm
phức to bằng ngón tay cái, đặt vào mồm nó. Nó ngậm, không ăn, mắt nhìn như van
lơn.
-
Ăn đi. Tao ăn cho mày bắt chước nhé!
Bóc
thêm một múi bỏ vào mồm nhai, nước mật ngọt, thơm trào đầy miệng. Không ngờ cây
mít này trái ngon đến vậy.
-H…
ú! H… ú! H… ú!
Cả
bầy voọc bổng nhiên lại đồng loạt hú lên in ỏi, nhảy loạn xị trên ngọn cây mít.
H’Chi chưa kịp hiểu gì xảy ra trên ấy thì… bịch! Một trái mít chín rụng ngay sát
chân, liền ngay sau đó một cơn mưa quả mít chín nhè người H’Chi rơi xuống. Bếp
lửa cháy suốt đêm, than nhiều là vậy bổng nhiên bị lấp đầy mít, tắt ngấm, khói
mù mịt. H’Chi chạy xung quanh gốc cây, bầy voọc thích thú vặt mít ném theo. Có
điều lạ, toàn quả chín nên quả nào rơi đúng người cũng không đau lắm. Chắc các
quả chín chúng vặt hết nên không ném nữa. H’Chi chạy mấy vòng mệt quá, ngồi tựa
gốc mít thở; áo, váy dính đầy xơ mít. Con voọc chạy lại gỡ mấy cọng xơ mít dính
trên tóc khéo léo như người.
-
Mày đi đi, lên với đàn của mày, nhanh lên.
H’Chi
cầm hai bàn tay nó đặt vào gốc mít, chỉ lên trời nói thêm:
-
Tao sợ đàn chúng mày cảm ơn lắm rồi!
Chắc
bầy voọc thấy H’Chi bóc mít ăn, nên chúng rủ nhau hái mít chín “tặng” đấy. Cách
tặng theo kiểu voọc thế này nếu chạy không nhanh có thể bị thương như chơi.
Loài này khôn thật, chúng hiểu được và biểu lộ tình cảm như người, quyến luyến
không muốn bỏ đi – H’Chi nhủ thầm.
*
**
Trời
sáng, cành cây, hòn đá ở xa có thể thấy rõ; H’Chi khoác gùi, cầm xà gạc lên;
con voọc đang bám gấu váy nhìn thấy cây xà gạc vội vã bỏ chạy, ôm gốc cây gần
đó, leo tít lên ngọn, ngó xuống.
-
Chúng mày ở lại tao về nhé!
Vừa
bước đi, H’Chi vừa giơ tay vẫy chào đàn voọc đang đứng trố mắt nhìn xuống. Thấy
H’Chi bước đi, bầy voọc cuống quýt chuyền cành đuổi theo, vừa đánh đu vừa kêu
ầm ĩ vang động cả cánh rừng. H’Chi đến đâu bầy voọc đu theo đến đấy, chúng tạo
thành một đội quân đông đảo bảo vệ H’Chi ngay sát trên đầu. Cả bầy lớn nhỏ phải
đến gần trăm con cứ luẩn quẩn đuổi theo không chịu quay vào rừng. Thôi được cho
chúng mày tiễn chân tao đến bìa rừng, ra ngoài kia toàn đồi cỏ tranh chắc phải
quay lại thôi - H’Chi tự nhủ rồi cắt rừng bước đi, bầy Voọc vẫn ào ào đuổi theo
trên đầu.
Chú thích tiếng Êđê:
1.
Ami: má.
2.
A duon: bà;
3.
Khan: chuyện cổ truyền miệng của người Êđê.
4.
Xà gạc: dao dùng đi rừng, làm rẫy;
5.
Yang: thần linh;
câu chuyện rất hay
Trả lờiXóa