MỘT CUỘC ĐỜI BÌNH DỊ bút ký của HỒNG CHIẾN - CHƯ YANG SIN số: 248 tháng 4 năm 2013

Đ/C LƯƠNG QUANG KHOÁI

Chuông điện thoại bất ngờ bật reo, tôi giật mình ngước nhìn đồng hồ đã thấy thời gian qua ngày mới mấy phút rồi. Linh tính như báo trước có điều gì chẳng lành; mở máy , thấy dòng tin nhắn: “Thầy ơi, bố em mất rồi!” Tôi sững sờ như không tin ở mắt mình, vội gọi lại cho người đồng nghiệp cũ, ngày trước là giáo viên dạy cùng trường với tôi và có lẽ do duyên số sắp đặt trở thành con rể bạn thân của tôi. Qua giọng ngắt quảng, anh cho biết bố vợ của mình vừa đột ngột qua đời. Tôi buông máy, ngồi lặng đi, kỷ niệm cũ ùa về…

          Khoảng giữa năm 1980, Trung úy Lương Quang Khoái được điều về làm Chính trị viên kiêm Đại đội Trưởng đại đội Một, huyện đội M’đrăk; anh người nhỏ con, nước da ngăm ngăm đen, nhưng đổi lại có đôi mắt sáng, luôn luôn nhìn thẳng vào mắt người đối diện khi trao đổi. Thời ấy tình hình an ninh còn phức tạp, bọn Fulro thỉnh thoảng vẫn tổ chức quấy phá cuộc sống bình yên của nhân dân. Do công việc, hai anh em quen rồi thân nhau lúc nào không biết. Tôi nhớ có một lần, hai anh em phải bơi qua hồ trước cửa Trạm kiểm soát tổng hợp Khánh Dương. Anh tỷ mỷ siết lại dây súng cho tôi rồi nói: “Khi bơi, súng vòng qua đầu, khoác chéo qua vai, dây súng siết chặt vừa phải, không chặt quá làm khó vận động, cũng không lỏng quá sẽ khó bơi.” Khi đến vùng có nhiều rong đuôi chó mọc dày, tôi hơi cuống vì thấy hình như rong quấn vào chân; anh bơi lại sát bên nói nhỏ: “Bình tỉnh, dùng tay sải dài ra kéo người lên phía trước, chân thả lỏng kéo rê trên mặt rong, đỡ tốn sức mà lại không bị rong quấn”; tôi làm theo và quả nhiên thấy hiệu nghiệm. Sau bận đó, khi quay về, anh bảo: “Làm việc gì cũng phải bình tỉnh trước các tình huống bất ngờ mới có cách xử lý đúng nhất; nếu mất bình tỉnh, cuống lên là hỏng hết”. Một bài học bất ngờ nhưng in đậm mãi trong tôi.

Qua năm 1982, do yêu cầu của tổ chức, anh được điều động làm Phó phòng Lương thực huyện M’đrăk. Trên cương vị mới, anh cố gắng học hỏi anh em, đồng nghiệp để hoàn thành xuất sắc công việc. Ngoài giờ hành chính, các buổi chiều cả cơ quan tham gia tập bóng chuyền và thi đấu vật. Ở phòng Lương thực khi ấy, anh là người nhỏ con nhất nhưng cũng là người nhanh nhẹn và khỏe nhất, anh em trong cơ quan chưa ai vật thắng anh bao giờ. Năm sau, anh được đề bạt làm Trưởng Phòng Lương thực thay anh Ngô Quốc Cường được điều động về làm Trưởng ban Thanh tra, Ty lương thực Đắk Lắk. Thời gian thấm thoắt trôi đi, ngoài ba mươi anh cũng tìm được “nửa mình” để cùng xây “tổ ấm”. Nhờ có “hậu phương” vững chắc, anh đã xây dựng phòng Lương thực huyện M’đrăk thành một khối đoàn kết, nhất trí cao, luôn luôn hoàn thành suất sắc nhiệm vụ được giao.

Năm 1986, thành lập huyện Ea Kar, anh được điều động về làm Trưởng phòng Lương thực huyện, một thời gian sau do yêu cầu của tổ chức, anh chuyển qua giữ chức vụ bí thư đầu tiên của xã Ea Tý – một xã mới thành lập mà đa số là người dân các tỉnh phía Bắc vào xây dựng kinh tế mới, đời sống vô cùng khó khăn. Trên cương vị mới, anh cùng với Ủy ban lâm thời của xã vận động nhân dân vượt qua đói rét bệnh tật, tin tưởng vào đường lối của Đảng, chính sách của nhà nước, vững tin xây dựng quê hương mới trên vùng đất mới. Trong thời gian này anh cùng ăn ngô, ăn sắn với nhân dân, chỗ nào người dân thoái chí muốn bỏ về, anh đều có mặt động viên để dân an tâm ở lại. Với chủ trương lấy ngắn nuôi dài, bằng biện pháp trồng các lọai cây rau quả và hoa màu ngắn ngày chống đói, lấy sức khai hoang tính kế lâu dài. Vốn xuất thân từ con nhà nông của vùng đất Hưng Yên, quen với nghề nông từ nhỏ nên các chủ trương, quyết sách đưa ra rất sát thực tế, được nhân dân khi ấy đồng lòng ủng hộ nên cuộc sống người dân dần dần ổn định, cái đói thường niên bị đẩy lùi. Hình như có “duyên” với nhau, tôi cũng được điều động về công tác tại huyện Ea Kar, được chứng kiến sự đổi thay từng ngày của vùng đất xã Ea Tý. Khi cuộc sống của nhân dân trong xã tạm ổn định, anh được điều động đi nhận nhiệm vụ mới, cán bộ và nhân dân của xã vẫn lưu luyến và nhắc mãi hình ảnh người bí thư đầu tiên: giản dị, gần gũi với dân, biết lắng nghe ý kiến nhân dân, làm việc khoa học, hiệu quả.

Năm 2004, sự tình cờ của “duyên số”, tôi được điều về công tác tại địa bàn xã Cư Huê, huyện Ea Kar và tại đây, anh cũng đang đương chức Phó bí thư Đảng ủy xã (do tình hình sức khỏe, anh nghĩ hưu khi vừa tròn 55 tuổi; nhưng tổ chức cần, anh lại ra đảm nhận nhiệm vụ mới); hai anh em làm việc với nhau. Tôi nói đùa: “Bác tiến bộ nhanh quá, từ Huyện ủy viên đầu tiên của huyện, Bí thư Đảng ủy một xã, gần hai chục năm đã tiến lên đến Phó bí thư”. Anh nghiêm nét mặt có vẻ không vui với câu đùa của tôi: “Người cán bộ phải tuân thủ tổ chức, tổ chức yêu cầu ta phải chấp hành. Làm gì mà có ích cho Đảng, cho dân thì ta phải cố làm chứ người cán bộ chỉ làm vì chức vì quyền thì hỏng!” Anh nói làm tôi giật mình.

Qua tìm hiểu phong trào của địa phương xã Cư Huê, tôi biết anh đã để lại dấu ấn đậm nét của mình nơi đây khi cùng với Đảng ủy và Ủy ban nhân dân xã vạch ra kế hoạch và xây dựng thành công thương hiệu vùng chuyên canh rau quả sạch cung cấp cho cả vùng rộng lớn không chỉ một huyện Ea Kar, nâng cao thu nhập cho bà con nhân dân trong xã. Từ mô hình này nhiều gia đình không những thoát nghèo mà còn làm giàu lên từ những cây rau xanh nhỏ bé ấy. Kinh tế của đại đa số nhân dân trong xã ổn định, việc học tập cũng như chăm lo bảo vệ sức khỏe cho dân địa phương làm rất tốt. Từ một xã tình hình an ninh phức tạp, dần dần đã trở thành điểm sáng của huyện trong phong trào bảo vệ an ninh trật tự xã hội; một xã nhiều dân tộc khác nhau, ở nhiều vùng đất của tổ quốc về hội tụ tại đây đã bắt tay tương trợ lẫn nhau, đoàn kết xây dựng đời sống mới ngày một ấm no, hạnh phúc; đạt được kết qủa đó là công sức của cả Đảng bộ và nhân dân xã Chư Huê và anh cũng là một phần trong cái tập thể đó.

Tâm sự với tôi về bài học rút ra từ việc giải quyết các vấn đề khiếu kiện của dân, anh bảo: Nuôi con nhỏ, tự nhiên thấy nó khóc, chắc chắn là có vấn đề: nếu không đói thì bé cũng đã tè ra tã, hay đau đâu đó; dân đã khiếu kiện thì nhất định là có vấn đề người cán bộ phải lắng nghe ý kiến của dân để biết tại cán bộ, chính quyền sai hay tại dân hiểu chưa đúng. Dân ta nhìn chung là tốt lắm, chỉ có điều cán bộ quan liêu, xa rời dân, hay chụp mũ cho dân nên mới làm tình hình một số điểm nóng lên, phức tạp thêm mà thôi; nếu dân hiểu chưa đúng ta giải thích cho họ rõ, ta sai phải xin lỗi mà sửa chữa. Tóm lại phải luôn gần dần, hiểu dân, thông cảm với dân và đặt địa vị của mình vào vị trí của dân khi giải quyết công việc thì dân sẽ nghe theo thôi. Những tâm sự của anh như một bản đúc kết kinh nghiệm cuộc đời một con người gắn trọn với phong trào xây dựng nông thôn từ thời quá độ đến thời cơ chế thị trường như hiện nay vẫn còn nguyên giá trị.  

Năm ngoái, khi anh nghỉ công tác lần hai, tôi về thăm và nhân thể hỏi: “Bác có bí quyết gì mà đi đâu, ở cương vị nào cũng được đồng chí, đồng đội và nhân dân quý mến?” Anh cười và hóm hỉnh trả lời: “Nhà báo phỏng vấn anh đấy à? Làm gì mà phải gọi cho nó to tát: “bí quyết”, nghe ghê quá. Gần cuối đời người rồi, hết làm lính qua làm quản lý kinh tế rồi làm công tác Đảng, cái quan trọng nhất của người cán bộ nằm ở cái tâm. Tâm có sáng thì Trí mới minh mẫn để giải quyết công việc một cách đúng đắn nhất. Trong công việc luôn luôn phải thẳng thắn, dân chủ; có thế mới xây dựng được khối đoàn kết nhất trí cao. Khi đã thành một khối đoàn kết rồi thì không có gì là không làm được; vì khi ấy công việc được giải quyết bởi một tập hợp những bộ óc sáng suốt. Chú mày thấy đấy cho đến nay, anh có thể tự hào một điều: dù ở cơ quan, hay đơn vị nào anh em cũng đoàn kết, nhất trí cao; không có kiện tụng, đấu đá, tranh giành lẫn nhau; mình nghĩ đó chính là hạnh phúc của người làm công tác quản lý đấy.”

Cách đây hơn tuần, tôi đang trên đường ra sân bay đi công tác, anh gọi điện báo tin vui: “Anh chuẩn bị nhận huy hiệu 40 năm tuổi Đảng, ngày đó chú thu xếp về nhé!”. Tôi đã hứa sẽ thu xếp để về, vậy mà… Cuộc sống trên dương thế 61 năm chưa phải là thọ, nhưng nhìn lại cuộc đời mình, anh có thể tự hào để thanh thản ra đi. Năm 18 tuổi người con của xã Thường Kiệt, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hải Dương đã xung phong cầm súng ra trận, chiến tranh qua đi anh rời quân ngũ về công tác bên dân chính, đảm trách những chức vụ chủ chốt của các ngành: Lương Thực, Ban Đinh canh Định cư, hay công tác Đảng; dù ở đâu anh cũng luôn tâm niệm một điều: xây dựng khối đoàn kết nội bộ là nhiệm vụ hàng đầu. Hơn 40 năm công tác, anh không những làm tròn trách nhiệm của một người Đảng viên, người cán bộ quản lý, mà còn dành được sự kính trọng của anh em, đồng chí, đồng đội cùng cơ quan hay sự yêu mến của nhân dân nơi anh từng đến. Phải chăng trong anh đã mang bản chất người bộ đội Cụ Hồ, luôn luôn ghi nhớ lời dạy của Bác, nên dù ở đâu, trên cương vị nào cũng luôn luôn đề cao dân chủ để xây dựng cơ quan, đơn vị thành một khối đoàn kết nội bộ vững chắc; đây cũng là cách anh đã học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác. Ghi nhận công lao của anh, Đảng và Nhà nước đã tặng anh nhiều Huân Huy chương cao quý.

Chuông điện thoại lại reo, nhìn đồng hồ đã hơn 5 giờ sáng; tôi nhấc máy, bên đầu dây, cô lễ tân khách sạn thông báo: đã đặt được vé về Buôn Ma Thuột, chuyến bay 7 giờ sáng nay; tôi cảm ơn rồi cúp máy. Vậy là tôi sẽ về kịp để tiễn đưa anh: người đồng đội, người anh, người bạn về cõi vĩnh hằng khi đã làm tròn trách nhiệm nơi dương thế. Thôi, anh hãy yên tâm ra đi, những việc anh và các bậc tiền bối chưa làm xong hôm nay, ngày mai các thế hệ đi sau sẽ bước tiếp để xây dựng đất nước ta ngày một “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”; tôi thầm nói với anh cũng như nói với chính lòng mình.