ĐIỆN BIÊN TRONG TÔI (tiếp theo)

Bút ký của Hồng Chiến

...

Sáng hôm sau cả đoàn lên thăm Sở chỉ huy chiến dịch của ta đóng trên đỉnh núi. Cánh rừng nguyên sinh còn đây, cây cối cao vút che lối mòn dẫn du khách lên thăm căn cứ địa ngày xưa; con đường rừng lầy lội ngày ấy, nay được lát đá, đi như dạo trong công viên. Thấy đoàn lên, hơn chục cháu bé người Tày, khoảng chín mười tuổi chạy theo đoàn và rất vô tư, các cháu trở thành thuyết minh riêng cho đoàn. Cứ đến một căn hầm hay một mái chòi lợp cỏ gianh  bên đường, các cháu lại tranh nhau giới thiệu: Đây là chỗ ở của cụ Trần Đạo Thuý, kia là nơi ở của bộ phận thông tin, chiếc hầm này là của Ban cố vấn… Các em cứ hồn nhiên thuyết minh bằng tiếng Việt rất đúng giọng thủ đô, làm anh em văn nghệ sĩ Dak Lak cứ tròn mắt thán phục. Hầm của Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên, được đào xuyên qua lòng một ngọn núi và đứng trên cửa hầm có thể nhìn thấy toàn bộ khu vực lòng chảo cánh đồng Mường Thanh. Cả khu vực chỉ huy được nối với nhau bằng giao thông hào, trong các điểm ở sâu trong lòng núi có cả chỗ ăn nghỉ cho các chiến sĩ bảo vệ và thông tin. Sở chỉ huy của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng chỉ một mái lều gianh nhỏ dựng trước cửa hầm, nền đất khá bằng phẳng. Qua lều là căn hầm nền đất, tường đất, chiều ngang hơn một mét, cao khoảng gần hai mét nằm sâu trong lòng núi, không có gạch, hay bê tông, mà tất cả bằng đất; bàn làm việc được kết bằng những nan tre, ghế ngồi đều bằng những cây rừng thân tròn đục lỗ chôn chân xuống đất. Thật tài tình và kỳ diệu khi binh chủng Công binh non trẻ ngày ấy thiết kế, xây dựng được cả một công trình ngầm đồ sộ, chỉ bằng sức người với dụng cụ thô sơ: cuốc, xẻng, xà beng… Hơn 60 năm qua đi, các công trình ấy đến nay chắc chắn vẫn làm cho du khách sửng sốt khi được tận mắt chứng kiến những tác phẩm nghệ thuật quân sự độc đáo này. Không biết những vị khách nước ngoài từng là bại tướng trong chiến dịch này, khi trở lại đây, tận mắt chứng kiến Chỉ huy sở của ta nằm ngay trên đỉnh đầu của họ và chỉ cách hầm chỉ huy địch khoảng 3 km đường chim bay mà không biết; họ sẽ nghĩ gì! Đây đúng là một công trình nghệ thuật về quân sự có một không hai trong lịch sử nhân loại.

Đây là đồi A1, nơi ta và địch quần nhau với những trận giáp đánh lá cà ác liệt; một quả đồi được chia đôi, một nửa ta giữ, một nửa địch chiếm. Quân Pháp có hầm ngầm bê tông cốt sắt, có đại bác, xe tăng, máy bay yểm trợ - còn ta chỉ lòng căm thù ngút cao và chí sắt đá “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”. Căn hầm bí mật ta đào xuyên vào giữa lòng núi, đặt gần 1000kg thuốc nổ và biến ngọn núi thành một hố sâu hình chiếc phểu vẫn còn đây, nó như một chứng tích huy hoàng ghi lại chiến công của quân đội ta. Một quả đồi không rộng lắm, thế mà ta đào hầm xuyên vào giữa lòng núi, ngay trước mũi chúng, chúng vẫn không biết. Tài thật! Có lẽ chiến thắng của quân đội ta trong chiến dịch này là tổng hợp những điều thần kì mà cán bộ và chiến sĩ chung tay làm nên. Còn bọn thực dân Pháp và các nước đế quốc cung cấp tiền bạc, vũ khí nuôi dưỡng cuộc chiến tranh Đông Dương nói chung và cứ điểm Điện Biên Phủ này nói riêng, không thể hiểu nổi làm sao lại có nhiều chuyện thần kì đến thế!

Hầm chỉ huy địch, xây dựng giữa cánh đồng Mường Thanh, được lợp tấm thép hình vòm như nửa ống cống úp xuống, trên chất bao cát, nền láng bê tông, có phòng ăn, bàn ghế đầy đủ như một phòng công sở ở Hà Nội. Tiện nghi là thế, vũ khí hiện đại là thế, nhưng rồi tất cả bọn chúng cũng phải lầm lũi cúi đầu nhìn xuống chân, giơ tay lên trời cầu xin sự khoan dung của các anh bộ đội mũ nan, dép lốp. Hôm nay ngồi trong căn phòng chỉ huy toàn bộ cứ điểm Điện Biên Phủ, lòng tôi dạt dào cảm xúc: từng mảnh đất nơi đây đã thấm bao mồ hôi, xương máu cha ông để làm nên một chiến thắng vĩ đại, đánh dấu chung sự sụp đổ của chế độ thực dân và khẳng định sức mạnh của một dân tộc quật cường, có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản quang vinh. Chiến thắng Điện Biên Phủ không những góp phần quyết định mang lại hoà bình cho khu vực bán đảo Đông Dương mà hơn thế còn khẳng định một xu thế mới, mở ra một kỷ nguyên mới cho các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Từ bài học kinh nghiệm Điện Biên Phủ - Việt Nam, các dân tộc bạn bè trên khắp thế giới đặc biệt là: châu Á, châu Phi và châu Mĩ La Tinh đã làm các cuộc cách mạng dân chủ thàng công, chấm dứt chế độ thực dân trên toàn thế giới.

Về thăm cứ điểm Điện Biên Phủ khi xưa và nay là thành phố Điện Biên tráng lệ với những ngôi nhà cao tầng, đường nhựa rải thảm bê tông phẳng lì, xe ô tô lớn nhỏ ngược xuôi. Hai bên đường, cửa hàng, cửa hiệu đua nhau mọc lên như giới thiệu với du khách sự phát triển mạnh mẽ của một thành phố du lịch. Nhìn cảnh, ngắm người và ngẫm nghĩ, lòng tôi bổng thấy rưng rưng: Tượng đài chiến thắng Điện Biên đúc bằng đồng, được cả nước hướng về, xây dựng nhân kỷ niệm 60 năm ngày chiến thắng, chỉ được một năm, bệ tượng đã nứt, bây giờ đang đào bới ra để gia cố lại. Chắc chắn qua sự cố này, sẽ có nhiều người băn khoăn như tôi: Tại sao lại vậy? Lỗi tại kỹ thuật, hay lỗi tại con người trong cơ chế thị trường hôm nay! Hàng quán tuy nhiều nhưng những mặt hàng thủ công mỹ nghệ  - đặc sản riêng của xứ Mường Thanh hầu như rất ít, giá như chúng ta tổ chức tốt hơn các làng nghề, nó vừa là nơi bảo tồn giá trị văn hóa đặc trưng của vùng miền, vừa tạo sự cuốn hút cho du khách. Và tại các khu di tích, chính quyền cũng như các cơ quan có trách nhiệm cần có đội ngũ hướng dẫn viên đáp ứng được nhu cầu của các đoàn khách trong nước và quốc tế; có như thế người thăm quan mới hiểu hết các giá trị di tích… Còn đó những băn khoăn, còn đó những trăn trở, nhưng tôi tin và hy vọng cán bộ, nhân dân thành phố Điện Biên sẽ sớm khắc phục được những tồn tại, thiếu sót và biết cách khắc phục để vươn lên, xứng danh với một vùng đất đã đi vào huyền thoại: Điện Biên Phủ oai hùng – một địa danh du lịch hấp dẫn không chỉ của riêng người Việt Nam mà của cả bạn bè quốc tế.

Điên Biên – Buôn Ma Thuột, 2005 – 2010