(Đọc Tôi hát về ngày không em –
Thơ Bùi Minh Vũ – NXB Hội Nhà văn – 2018)
Quê hương không có chân nhưng có mắt
Nhìn rõ mặt ai cắn vào quê hương ăn quê hương
Vò xé linh hồn quê hương.
Đó là mấy câu thơ trong bài Quê hương yêu thương. Cứ tưởng thơ
Bùi Minh Vũ phiêu du trong tình trường, thế mà lại nặng tình quê hương như vậy.
Không có chân nên chẳng đi đâu, cứ tồn tại vĩnh hằng ở đó. Có mắt nên nhìn rõ
kẻ: cắn, ăn, vò xé – những động từ mạnh, liên tiếp lên án những kẻ đổi quê
hương lấy vàng, đô la đã và đang diễn ra ở nhiều nơi.
Liền mạch quê hương có bài Cánh diều:
Ngôi biệt thự
Mọc trên cánh đồng
Làm đứt cánh diều trẻ thơ.
Chỉ vỏn vẹn mười ba âm tiết nhưng nhiều điều được gợi ra. Cái
ngôi biệt thự ở trên cánh đồng, thu hẹp lại khoảng trời xanh vui chơi của trẻ
thơ. Đứt cánh diều cũng là xóa đi ước mơ, hy vọng bay cao của lớp trẻ quê
hương.
Có một bài cực ngắn, chỉ có hai dòng:
Bia chảy lênh láng xuống nền nhà
Đồng tiền nằm khóc
Đồng
tiền
Người đọc có thể cảm nhận tâm trạng của tác giả chất chứa ẩn ức
qua hình ảnh đối lập: Bia lênh láng – tiền nằm khóc. Bia cứ chảy tràn xuống nền
nhà thì đồng tiền bất chính kia chính là máu, nước mắt, mồ hôi của dân đóng
góp. Tiền do lao động chân chính mà có không lãng phí thế.
Một hôm cây đổ
Tiếng khóc vọng quanh
Giai điệu cắt tiết
Như cái đầu rơi trên sa mạc
Ngọn
lửa
Nạn phá rừng tiếp diễn. Cây còn đổ là còn tiếng khóc của rừng.
Nhưng so sánh: Giai điệu cắt tiết thì chưa ai viết. Tiếng máy cưa gầm rít đúng
là cắt tiết rừng. Đầu rơi trên sa mạc càng mau chóng cạn kiệt máu, sự tàn khốc
đẩy lên cực điểm. Kết thúc bài thơ, Bùi Minh Vũ láy lại câu mở đầu và nâng lên
cảm xúc:
Một hôm cây đổ
Tiếng khóc vọng quanh
Khắc lên trời xanh
Ngọn lửa.
Bài Lời thẳm sâu là sự đồng cảm, sẻ chia với những cô gái dứt áo
ra đi, thương phận nghèo của mẹ, lại bị thiên tai hung dữ mà chẳng làm được gì
cho mẹ:
Em quẳng gánh ra đi nước mắt nhỏ trên vai
Ướt nhòe đời mẹ...
Nhỏ xuống ngàn lời thẳm sâu
Trong không gian bồng bềnh mùa nước lũ.
Quẳng gánh – tưởng dứt khoát mà dùng dằng vì nước mắt còn ướt
nhòe đời mẹ nên mới có ngàn lời thẳm sâu từ trong tâm khảm.
Hạt bắp nếp trên đường
Chẳng ai thấy
Như gương mặt bỏ quên.
Hạt
bắp
Hạt bắp nếp thì dẻo thơm, đáng quý nhưng vô tình lại bị bỏ quên.
Nhiều người, cả nam và nữ cũng như hạt bắp bị quên lãng giữa cuộc đời tấp nập.
Em mang theo chiếc áo rách thời gian
Vá bằng âm thanh
Tru tréo.
Vắng
mặt nhau
Đã xa nhau, thời gian qua đi, áo rách là giả định. Nhưng vá bằng
âm thanh làm lạ hóa cho thơ. Chẳng còn dịu êm mà tru tréo. Dẫn đến cái kết:
Vắng mặt nhau
Những bài thơ tình
Chẳng còn ngọt ngào để phổ nhạc ru con.
Cái kết buồn, dư vọng một cuộc tình không trọn vẹn.
Thơ Bùi Minh Vũ nhiều bài ngắn chỉ có ba dòng nhưng lại mang tính
triết lý:
Người câm
Trái tim biết nói
Người nói trái tim câm
Trái
tim
So sánh đối nghịch giữa miệng và tim, giữa nói thành lời và sự
im lặng đáng quý.
Mùa xuân
Không bao giờ trần truồng
Vì có hương hoa che kín.
Mùa
xuân
Cái đẹp thực sự chỉ được phủ che bằng sự tao nhã, thanh khiết
như hương hoa bao bọc mùa xuân.
Bài Tôi hát về ngày không em được lấy tên chung cho tập sách dài
tới 33 đoạn (hoặc gọi là 33 bài cũng được). Những cung bậc cảm xúc của tình yêu
được phản ánh, có giận hờn, tan vỡ, chia ly, tiếc nuối. Không em nhưng vẫn hát:
Tôi hát về ngày không em
Tiếng đàn đêm
Rót vào tôi mềm nhũn
Tôi hát về ngày không em
Trăng vỗ tay bần thần
Quên nhặt những vì sao rụng muộn.
Đoạn thơ trên có chút mông lung, phiêu bồng trong hư ảo, không
gian đồng cảm với người. Trăng bần thần, quên nhặt những vì sao rụng muộn khi
không có em.
Bùi Minh Vũ viết khỏe, nhiều thể loại, có điều kiện in ấn nên đã
cho ra mắt hàng chục đầu sách. Thật đáng mừng!
Riêng tôi chú ý đến Vũ mảng nghiên cứu phê bình. Khi tôi làm chủ
nhiệm đề tài khoa học: Tổng tập Văn học Đắk Lắk, tôi đã để Vũ viết phần văn học
thời kỳ cách mạng và kháng chiến 1945-1975 (Trương Bi viết phần văn học dân
gian, Khôi Nguyên viết phần từ sau 1975). Vũ đã hoàn thành phần việc của mình,
sau này có sửa chữa, bổ sung, được đưa vào Địa chí Đắk Lắk.
Quay lại với tập thơ, cái đọng lại là tình yêu day dứt, có cả
lãng mạn, bồi hồi, lo lắng. Có tình với quê hương mùa lũ mà đồng cảm. Có cả
triết lý dù chưa thật thành công.
Cả tập thơ là thơ tự do, tùy hứng. Vắng bóng hoàn toàn các thể
thơ truyền thống. Thơ
Bùi Minh Vũ khó đọc và kén người đọc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
NHẬN XÉT MỚI