LÊ THÀNH VĂN
BÂY GIỜ Ở HUẾ – MỘT BÀI THƠ HAY
Trong các nhà thơ đương đại, Trần Văn Hội thuộc lớp đàn
anh có mặt ngay từ những ngày đầu tiên thành lập Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Đắk
Lắk. Thủ thỉ, nhẹ nhàng bằng những bài thơ vừa thuần tính dân tộc đan xen nhiều
thi phẩm cách tân khá táo bạo, thơ anh có được dung mạo riêng chững chạc, không
trộn lẫn. Chỉ với Cái lùng tung - tập thơ được ấn hành vào năm 2007
- đã góp một tiếng nói khá mới mẻ cho văn
học nghệ thuật nước nhà. Bây giờ ở Huế là thi phẩm được in trong tập thơ
trên đã đánh động trái tim tôi từ khi nó chưa in thành sách mà đôi lần được tác
giả đọc qua nhưng đã rưng rưng một niềm thương cảm, thương cảm cho cuộc tha hương
của người con xứ Huế trên đất Cao nguyên nhưng tâm hồn luôn hoài vọng về xứ sở.
Một cố quận, một cố tri hay đó là tấm lòng giao kết không rời được của bất kỳ
ai ở cõi thế gian này.
Bây giờ ở Huế mùa thu
Cũng đành lá rụng sương mù chưa em
Nhặt dùm anh sợi tơ mềm
Chút hương hồ cạn ngó sen cuối mùa
Trăm năm như thể trò đùa
Với em thơ dại đeo bùa trăng non
Nhớ thăm cỏ rối dốc mòn
Gió từ thuở ấy gió còn mênh mông
Một mình đừng bước qua sông
Lỡ khi bóng ngã giữa dòng ai hay
Em về gió lạnh bàn tay
Giấu trong vạt áo ủ ngày nắng lên.
Bài thơ là tâm sự của một người tha phương gởi về người
em xứ Huế với tất cả nỗi niềm nhớ thương da diết. Nỗi niềm ấy tuy không kể lể dàn
trải, nhưng đã kết đọng bằng những lời dặn dò chân thành mộc mạc mà đằm thắm biết
bao. Cái mối quan hệ giữa hai người cũng không rõ nét lắm: là người yêu hay thuần
túy bạn bè; là cùng giới hay khác giới với nhau? Vì thế các nhân vật trữ tình tình
ở đây khá mơ hồ, có tính phiếm chỉ, ta chỉ thấy xuất hiện nhân vật xưng
"em" lắng lòng nghe hết lời khuyên bảo nhẹ nhàng, thủ thỉ của
"anh". Điệu tâm tình ấy đã khiến nhà thơ Trần Văn Hội chọn thể lục bát
chăng, hay đó chỉ là sự ngẫu nhiên bậc thốt khi cảm xúc dâng trào mãnh liệt.
Câu thơ mở đầu là lời khẳng định, khẳng định một mùa thu đang
về trên đất thần kinh: "Bây giờ ở Huế mùa thu". Lâu nay chúng ta thấy
mùa thu đẹp dịu dàng với nét đặc trưng của Hà Nội: "gió heo may đã về/ chiều
tím loang vỉa hè" (Nhìn những mùa thu đi - Trịnh Công Sơn). Thảng
hoặc trong thơ ngày đất nước bắt đầu bước vào cuộc tranh đấu, người chiến sĩ ra
đi không ngoảnh lại vẫn thấy sau lưng mình "nắng lá rơi đầy" qua Đất
nước của Nguyễn Đình Thi. Giờ chạm hồn vào ngõ thu của Huế với "lá rụng
sương mù" lãng đãng nghe cũng chơi vơi một niềm nhớ nhung lan tỏa. Câu thơ
thứ hai ngân lên như một câu hỏi nhưng được tác giả bỏ lửng, chủ yếu để biểu đạt
tâm sự "cũng đành" buông ra như tiếng thở dài não ruột của khách tha
hương nhớ về cố quận: "Cũng đành lá rụng sương mù chưa em". Nhờ vậy,
cảm xúc của hai câu thơ đầu tựa hồ một thoáng bâng khuâng khi nhà thơ lắng vọng
thu về trên đất Huế. Từ cái cớ viền một chút "cảm thu", nhà thơ Trần
Văn Hội đã bộc bạch nỗi lòng mong mỏi:
Nhặt dùm anh sợi tơ mềm
Chút hương hồ cạn ngó sen cuối mùa
Nhặt sợi tơ mềm, chút hương hồ cạn còn sót lại của mùa hạ
đã qua để tưởng tiếc về quá vãng vào thời điểm giao mùa "sen tàn cúc lại nở
hoa" nghe sao mà lưu luyến quá! "Nhặt dùm" là sự nhờ cậy, ở đây
pha chút van lơn, hàm ơn trong giọng thơ nghe tưởng chừng tiếc nuối pha chút bâng
khuâng. Hai câu thơ, nếu người đọc chịu khó liên tưởng, ta sẽ bắt gặp tâm tình đồng
cảm của nhà thơ với nỗi sầu khổ của Thúy Kiều khi nhớ về Kim Trọng: "Tiếc
thay chút nghĩa cũ càng/ dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng" (Truyện Kiều
- Nguyễn Du). Đồng cảm để rồi bày tỏ chính nỗi niềm đau khổ của mình, dù xa xôi
cách trở nhưng tình yêu vẫn không nỡ chia lìa như sợi tơ mềm của sen kia, đứt mà
vẫn không lìa, cứ vấn vương day dứt mãi. Sợi tơ mềm ấy cũng là sợi tơ lòng của
khách tha phương nhớ về chốn cũ, nơi có người em gái thơ ngây thuở nào chưa thể
nhạt phai:
Trăm năm như thể trò đùa
Với em thơ dại đeo bùa trăng non
Với nhà thơ Trần Văn Hội, cuộc trăm năm quả là một trò đùa
dâu bể. Bao sinh li tử biệt trong một kiếp người làm tan nát biết bao trái tim
thi sĩ. Tử biệt đã đành, còn sống với nhau mà đã phân li, điều ấy càng đau đớn
biết chừng nào. Ngẫm thân mình lưu lạc nơi đất khách, nhân vật trữ tình xưng
anh vẫn luôn hoài niệm về bóng dáng người con gái đất thần kinh: "với em
thơ dại đeo bùa trăng non". Câu thơ ảo diệu đến không ngờ, cứ thấp thoáng
xa gần, tưởng chừng không làm sao với được. Hình ảnh người em thơ dại đeo bùa
trăng non cứ hiện lên day dứt như một giấc mơ, một ám ảnh không nguôi trong tâm
hồn tác giả. Tại sao tạo hóa trong cuộc trăm năm này lại cợt đùa đến vậy, khiến
cho em đó ta đây mà cách biệt ngàn trùng? Câu thơ càng đọc càng thấy nhói buốt,
xót xa cho kỷ niệm bẽ bàng khi người thi sĩ năm nào giờ biệt trùng nơi đất khách,
người em gái thơ dại thuở "đeo bùa trăng non" cũng mong manh trước ngọn
gió đời mênh mông và dòng sông vô tận đầy cạm bẫy của thế sự trò đùa:
Một mình đừng bước qua sông
Lỡ khi bóng ngã giữa dòng ai hay
Em về gió lạnh bàn tay
Giấu trong vạt áo ủ ngày nắng lên.
Đây là bốn câu thơ gói gút nhất nỗi lòng thi sĩ. Em là ai
mà sao nhà thơ thương yêu và quan tâm đến thế. Từ cái thuở "thơ dại đeo bùa
trăng non" đến giờ, khoảng cách thời gian chừng đó vẫn không xóa nhòa được
chút nào sao? Lời dặn dò đầy ân tình thương mến, cứ tưởng như lòng mẹ cha lo lắng
cho con: "Sông sâu chớ lội, đò đầy đừng đi". "Bóng ngã giữa dòng"
là một cảm giác lo nghĩ sâu xa, hàm chứa một tình yêu tha thiết, một dự cảm nặng
tình cho người con gái chốn quê. Quả thật, phải yêu thương đến nát dạ nát lòng
tác giả mới có một tâm tình yêu thương cảm động nhường ấy để rồi hi vọng về một
ngày mai sáng tươi tràn đầy ánh nắng quanh đời em: "Em về gió lạnh bàn
tay/ Giấu trong vạt áo ủ ngày nắng lên".
Tôi nghĩ, Bây giờ ở Huế là một bài thơ giàu tâm sự,
một tâm sự rất riêng tư và sâu kín. Chỉ khai thác trên bề mặt của lớp ngữ nghĩa
ngôn từ nghệ thuật, bài thơ mới chỉ dừng lại ở hình tượng như nhiều ý tứ xưa
nay các thi sĩ gởi gắm hồn mình vào thơ. Nếu biết cụ thể hoàn cảnh sáng tác, chắc
rằng sẽ còn bao tầng vỉa nội dung khuất chìm trong đó - ấy là cảm xúc và cảm giác
của tôi khi đọc thi phẩm này. Trên cái nền của hình thức thơ lục bát dân tộc, bằng
bút pháp trữ tình khá nhuần nhuyễn, Trần Văn Hội đã bày tỏ tiếng lòng hướng về
cảnh cũ người xưa khi hoài tưởng đến mảnh đất quê hương nghĩa tình sâu nặng. Sâu
xa hơn, tiếng lòng ấy là bài hát chở che, một niềm yêu dấu cố nhân thơ dại đã đeo
đẳng nhà thơ trong cuộc mưu sinh dâu bể trò đùa này, để rồi cất lên tiếng nói
tri âm bi thiết nhưng tràn đầy hi vọng sẻ chia: "Em về gió lạnh bàn tay/Giấu
trong vạt áo ủ ngày nắng lên".
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
NHẬN XÉT MỚI