H’LÊ NA
Truyện ngắn
Ông mặt trời mệt mỏi
leo lên đến gần đỉnh đầu, thỉnh thoảng vén mây nhìn xuống trần gian để lộ một mảnh
trời xanh ngắt. Từng đám mây trắng bồng bềnh đuổi theo nhau từ phía tây kéo về
phía đông. Những ngày đầu mùa mưa Tây Nguyên không khí vô cùng khó chịu.
Trên rẫy, đôi vợ chồng
trẻ vẫn miệt mài làm việc. Người chồng ngoài hai mươi tuổi, cánh tay dài rắn chắc,
bắp tay cuồn cuộn như dây chão cột gỗ cho voi kéo, vung cuốc lên loang loáng đánh
bật từng gốc cây khô bám sâu trong lòng đất. Người vợ chắc cũng bằng tuổi chồng,
bụng to như úp thêm cái nồi phía trong, khuôn mặt tròn phúc hậu, tóc bồng bềnh
lượn sóng đang ngồi nhặt từng khúc cây chồng vừa cuốc xếp lại thành đống. Trên
gương mặt hai người mồ hôi chảy thành dòng. Đám rẫy của họ đã cào sạch cỏ chỉ
chờ thêm cơn mưa nữa sẽ gieo hạt.
Người vợ hơi nhăn mặt,
hai tay ôm bụng rồi từ từ đứng dậy đi lại lều canh rẫy lấy gùi khoác lên vai,
chầm chậm đi xuống suối. Người chồng vẫn cắm cúi tiếp tục vung cuốc lên đánh bật
các gốc khô lấy thêm đất chuẩn bị gieo trồng, không chú ý gì đến xung quanh.
- Đ… oàng!
Một tia sáng xanh lét
từ trên trời loằng nhoằng cắm thẳng xuống đỉnh núi, kèm theo đó là tiếng nổ
kinh hồn ngân dài, cây cối ngả nghiêng và gió ào lên dữ dội.
- Oa, oa, oa!
Bỗng dưới suối vọng
lên tiếng trẻ khóc, người đàn ông đang làm trên rẫy quẳng ngay cuốc, quỳ xuống đất,
ngửa mặt lên trời hét ầm lên:
- Cảm ơn Yang đã
cho con làm ama. Tôi được làm ama rồi, tôi được làm ama rồi!
Anh ta như bị ma đuổi,
bật dậy lao nhanh xuống suối; vấp ngã, lại chồm dậy chạy, nhảy như bay xuống lòng
suối kêu toáng lên:
- Con gái hay con
trai? Con gái hay con trai?
- C… on c… on gái!
Người mẹ trẻ ánh mắt
long lanh, miệng mỉm cười, khuôn mặt rạng ngời hạnh phúc; ngồi trên hòn đá đang
tạt nước suối trong vắt tắm cho đứa con vừa sinh, lấp lửng trả lời. Người chồng
nhảy lên hòn đá vợ đang ngồi nhìn con rồi kêu lên:
- Ta có con gái rồi,
có con gái rồi! H’Lê Na con gái ta!
Vừa kêu, anh ta vừa
chạy ngược dòng suối về phía thượng nguồn.
***
Đôi vợ chồng trẻ
khi mới về ở với nhau đã thỏa thuận: nếu sinh con gái, chồng đặt tên còn sinh
con trai vợ đặt tên. Anh chồng nghĩ hơn một mùa rẫy vẫn chưa tìm được một cái tên
nào thật đẹp để đặt cho con, hôm nay bất chợt cái tên lóe lên trong đầu và thành
tên luôn trên miệng như được Yang ban cho. Một lát sau người chồng chạy về trên
tay cầm một củ cây trông qua như củ riềng, đặt vào tay người vợ. Trao con cho
chồng ẵm, cô vợ rửa củ cây chồng vừa mang về ngồi ăn ngon lành. Người chồng ẵm
con lên chòi ngồi đợi, còn cô vợ dầm mình vào dòng nước suối tắm rửa, mặc dù vừa
mới sinh xong.
Thật lạ kỳ, trẻ vừa
sinh ra được tắm lần đầu tiên trong dòng nước suối giữa rừng đại ngàn và lạ hơn
khi chứng kiến người phụ nữ vừa sinh song đã lội xuống suối tắm. Vì sao người
phụ nữ này làm được như vậy? Họ không sợ đau ốm ư? Hay họ có bí quyết gì được
Yang ban cho? Điều này với người xứ khác thấy lạ, nhưng người dân nơi đây thì
chuyện ấy là bình thường. Trẻ con nào mới sinh ra cũng vậy thôi, tất cả bắt đầu
từ câu chuyện gần như truyền thuyết được lưu truyền trong buôn:
Ngày xửa ngày xưa,
cái ngày lâu như khi có ngọn núi dòng sông, người già kể rằng: Vào buổi chiều mùa
khô năm ấy, con voi nhà ami H’Rim sắp sinh con nên được thả vào rừng. Ami H’Rim
lặng lẽ theo sau với ý nghĩ có thể giúp được gì đó cho voi khi sinh. Vào trong
rừng, con voi dùng vòi quấn vào cây to như cột nhà ghì chặt, cây rung rung như
sắp bật gốc; một lúc sau voi lại húc đầu vào cây cổ thụ to đùng đứng bên cạnh,
người cong cong như nửa chiếc gùi để nghiêng… Chắc là đau lắm, biết vậy mà ami
H’Rim không giúp được gì, chỉ biết nép gốc cây đứng nhìn, thở dài.
Bỗng đám le trước mặt
gãy đổ ầm ầm, con voi đực nhà ami H’Doanh xồng xộc lao đến, trên vòi mang một
chùm cây có cả củ và rễ vừa được nhổ lên ở đâu đó. Voi đực đặt bụi cây xuống mặt
đất, dùng vòi đập đập lên vòi voi cái như ra hiệu. Voi cái cuốn lấy bụi cây gượng
gạo nhai, nuốt. Một lát sau voi cái rống lên, tung vòi quấn chặt vòi voi đực kéo
xuống, hai con voi tựa vào nhau, đầu quay về phía núi cao. Như có phép thần, một
chú voi con được sinh ra, rơi trên mặt đất. Con voi đực vội buông vòi voi cái,
quay nhìn voi con rồi lao ầm ầm xuống suối; một chốc quay lại đặt vào vòi voi mẹ
một bụi cây có cả củ và rễ màu hồng gần giống với cây lúc nãy để voi cái ăn, còn
mình phun nước trong bụng ra tắm cho voi con. Tắm xong, voi đực dùng vòi đẩy
voi con vào phía sau hai chân voi cái để tìm… bú. Voi con giơ vòi tìm ty rồi ghé
miệng nhấm nháp dòng sữa ngọt đầu tiên trong đời từ voi mẹ. Bú xong cả nhà voi
theo nhau vào rừng sâu, voi đực đi trước, voi con đi sau còn voi cái đi sau cùng.
Ami H’Rim chờ cả nhà
voi đi khuất mới chạy lại xem hai loại cây voi đực lấy cho voi cái ăn còn rơi lại
trước lúc sinh và khi sinh xong, bụng thầm reo lên: loại cây này mọc ven suối
nhiều lắm mà! Rồi mang về buôn đưa cho già làng và kể lại câu chuyện mình chứng
kiến. Sau khi cúng khấn xin ý kiến Yang, già làng thông báo: Yang ban cho riêng
người trong buôn, không được nói cho người ngoài biết. Từ nay khi con gái đi bắt
chồng, con trai đi ở rể, ami mới được nói nhỏ cho con biết ghi nhớ trong lòng
phòng khi có việc dùng đến.
Từ đó vùng này, được
nhiều người biết đến vì có hai vị thuốc quý, người phụ nữ nào chuẩn bị sinh phải
kiếm đủ hai loại củ cây để ăn. Họ ăn loại củ này khi sinh xong, người khỏe như
bình thường, nghỉ ba ngày là có thể gùi con lên rẫy. Có lẽ điều này lý giải vì
sao phụ nữ Ê đê vùng này sinh con xong lại khỏe mạnh và có phần xinh đẹp hơn trước.
***
Khi đưa vợ và người
con gái vừa chào đời về đến buôn, đôi vợ chồng trẻ vô cùng ngạc nhiên thấy già
làng cùng ông thầy cúng dẫn đầu đoàn ngườn ra tận cửa buôn cúi đầu chào đón, đưa
họ về nhà. Chiêng trống nỗi lên, ché túc, ché ba được cột hai hàng trong ngôi
nhà dài để làm lễ chào đón một thành viên đặc biệt của buôn.
Ông thầy cúng mặc áo
lễ, đóng khố thổ cầm dệt hoa văn có hai màu đen đỏ lâm râm cầu khấn Yang. Trên
mâm cỗ là chiếc mẹt tre được bày đầu heo ngâm đuôi heo, một ít gan, lòng, thịt,
mỡ… mỗi thứ một ít thôi để tỏ lòng thành. Già làng râu tóc bạc phơ, sống hơn trăm
mùa rẫy nhưng còn minh mẫn lắm, ngồi uy nghi như một pho tượng. Ông thầy cúng
khấn vái xong, già làng từ từ đứng dậy nói với mọi người:
- Hôm nay Yang cho
tia lửa gõ đầu núi thiêng đúng giữa trưa là việc xưa nay chưa từng có bao giờ,
theo như người xưa dặn lại đó là điềm Yang cho buôn ta một người thay Yang đến
giúp mọi người. Quả nhiên thầy cúng bấm đốt biết được như thế và nay người ấy đã
về. Nào trống chiêng hãy nổi lên để tạ ơn Yang.
Già làng nói xong,
trống chiêng nổi lên, đàn ông đàn bà cùng vít cần rượu chung vui. Họ ngã nghiêng
theo tiêng chiêng, rồi ai đó bổng ngân lên làn điệu a ray, thế là họ hát nối
theo nhau kéo dài mãi không dứt. Từ khi mặt trời ngã về tây đi ngủ, mặt trăng
tròn như chiếc chén rắc ánh vàng xuống trần gian chậm rãi đi về phía tây nhường
chỗ cho mặt trời nhô lên trên đỉnh núi, mọi người mới chia tay nhau. Chủ nhân mới
của buôn, H’Lê Na say sưa ngủ trong tiếng trống, tiếng chiêng vang động đất trời
và hòa theo đó là làn điệu ay ray mềm mại như dòng suối mùa hè tuôn chảy, nhẹ
nhàng lách qua các kẻ đá để hòa mình vào dòng sông lớn. Người trong buôn vui,
người cả vùng cùng vui và đôi vợ chồng trẻ càng vui hơn khi đứa con của họ được
mọi người chào đón một cách trang trọng. Mọi người hy vọng hạnh phúc sẽ đến với
mọi nóc nhà khi H’Lê Na ra đời.
Ngày tháng qua đi,
H’Lê Na hay ăn, chóng lớn, khỏe mạnh mang lại niềm vui không chỉ cho cả nhà, cả
buôn mà cho người dân cả vùng. Thỉnh thoảng già làng các buôn lại đến thăm, tặng
quà và xem H’Lê Na có khỏe không, ăn nhiều không… Còn H’Lê Na gặp mọi người vẫn
hồn nhiên cười, trên má điểm thêm hai cái lúm nho nhỏ trông thật đáng yêu.
Hàng ngày, buổi sáng
lên rẫy, ama có vinh dự được địu con gái sau lưng vác xà gạc đi trước; ami gùi đồ
đi sau, chú chó lon ton chạy trước dẫn đường. Cuộc sống của đôi vợ chồng trẻ vẫn
như mọi nhà trong buôn, đầy ắp tiếng cười.
Tháng 10 năm
2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
NHẬN XÉT MỚI