DÒNG SÔNG LỚN SRÊPÔK - tác giả NGUYỄN HOÀNG THU - CHƯ YANG SIN SỐ: 303 - THÁNG 11 NĂM 2017

Tùy bút

Srêpôk, dòng sông lớn trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk được hợp thành bởi hai phụ lưu Krông Ana và Krông Knô đưa nước từ thượng nguồn dãy núi Chư Yang Sin có đỉnh cao 2.442 mét. Hai phụ lưu quan trọng này, Krông Knô xuôi dòng dọc theo phía Đông và Krông Ana dọc theo phía Tây chân núi lớn cùng mang tên Vườn quốc gia Chư Yang Sin, đến xã Quỳnh Ngọc huyện Krông Ana hợp lưu thành sông lớn Srêpôk; từ đó tiếp tục ngược dòng về phía Tây, chảy qua các huyện Chư Jut, Buôn Đôn trước khi chảy qua bên kia biên giới vào địa phận tỉnh Mondunkiri và Stung Teng của nước bạn Campuchia, trở thành phụ lưu đầy đặn hòa vào dòng sông lớn Mê Kông. Srêpôk dài 406 kilômet trên địa bàn Việt Nam và Campuchia, quanh năm tắm đẵm ruộng đồng vườn cây xanh, thêm thắt nguồn sống tốt tươi lành lặn, đã góp phần làm nên ý nghĩa đẹp đẽ lâu dài trong quan hệ hai nước anh em...

Nghĩ về dòng sông lớn Srêpôktrên địa bàn rừng rộng núi cao tỉnh Đắk Lắk, không thể nào quên hai phụ lưu Krông Knô và Krông Ana từng tháng ngày qua cùng đẩy đưa nguồn nước cho cuộc sống phát triển ở một tỉnh miền núi cao nguyên, hiện nay có đến hơn 45.000 hecta lúa nước chủ động đón nguồn nước vào ruộng đồng, cho cả hai vụ hè-thu và đông-xuân đều nhờ hệ thống thủy lợi từ những dòng sông. Có sông và có hồ, hồ tự nhiên và hồ nhân tạo, làm nên kỳ công phát triển cây công nghiệp cà phê Đắk Lắk với hơn 170.000 hecta từ vườn nhà đồng bào các dân tộc anh em cho đến các trang trại tư nhân cùng nông trường quốc doanh đó đây trong tỉnh... Hơn 20 năm trước, tôi đã có dịp đi thuyền trên sông Krông Ana, từ bến bờ thị trấn Buôn Trấp đến Eo Đờn vũng nước rộng đẹp thơ mộng sắc màu, rồi tiếp tục ngược dòng Krông Ana mùa nắng nước trong xanh, đến địa bàn huyện Lắk một đoạn sông dài, rẽ qua phải, thuyền đi vào mênh mông hồ Lắk rộng gần 600 hecta nằm êm đềm giữa bốn bề núi liền núi vây quanh kề cạnh thị trấn Liên Sơn của huyện Lắk cùng mang tên hồ. Gần đây, đầu năm này, thêm một lần tôi có dịp ngồi thuyền máy đi trên dòng Srêpôk, đoạn sông dài hơn 40 kilômet từ bến nước Bản Đôn - quê hương của những dũng sĩ người M'nông, Lào chuyên săn bắt thuần dưỡng voi rừng... đến tận cửa khẩu biên giới Việt Nam -Campuchia, gần đồn biên phòng Srêpôk tọa lạc bên sông. Dòng sông nào cũng đẹp giữa đôi bờ rừng cây xanh, đáng nhớ là vườn rẫy cà phê nhà dân đang vào mùa nở đầy màu hoa trắng...

Chiếc thuyền nhỏ rẽ nước giữa đôi bờ cây xanh, qua khỏi xã Krông Na thuộc huyện Buôn Đôn nổi tiếng du lịch với thác Bảy Nhánh tráng lệ kỳ vĩ trên dòng Srêpôk, với thú vui mới lạ ngồi trên lưng voi rong chơi quanh vườn cây bến nước buôn làng lội qua sông cạn, với chiếc cầu treo lắc lư đong đưa qua từng bước chân người từ bến sông đến bờ đảo xanh xanh bóng cây rừng nguyên sinh, và khách tham quan còn thỏa lòng nhìn ngắm ngôi nhà sàn Lào mái gỗ hơn trăm năm của vua voi Kunjunốp bên dòng nước trong rợp bóng cây dầu đồng cổ thụ vươn cao cành nhánh tươi xanh... Không lâu, chiếc thuyền lượn vòng qua hướng tây, bắt đầu xuôi theo dòng nước đưa tôi vào vùng lõi Vườn quốc gia Yook Đôn đầy cây già bóng cả với các loại cây họ dầu rừng khộp, đó đây chen lẫn cây gỗ quí giáng hương, căm xe, cà te và cẩm lai; đó đây còn có rừng trảng cỏ cho các loài chim công, chim trĩ bay nhảy và thanh thản bước chân loài voi rừng lui tới giữa vườn rừng quốc gia rộng nhất nước có diện tích 118.000 hecta. Ngồi trên sông giữa đôi bờ rừng cây xanh màu lá mới, không lâu, tôi được thuyền ghé vào bến nước Ea Đrăng Phôk thăm làng dân tộc bản địa M'nông ven sông có cây rừng tầng thấp tầng cao bạt ngàn cành lá, có nương rẫy lúa ngô, có vườn cây ăn quả và có cả những lô cà phê thơm hương đang nở rộ màu hoa trắng sau mùa vui thu hoạch quả đỏ...

Ngồi trên sông lớn Srêpôk khi thuyền sắp qua hết địa phận Việt Nam, tôi nhớ đến dòng Krông Ana từ thượng nguồn Chư Yang Sin với thác nước nhiều tầng trắng xóa bên triền núi cao. Làm sao quên được, lần đầu tiên hai mươi năm trước, chiếc thuyền nào đã đưa tôi đi trên sông... từ bến nước Buôn Trấp huyện Krông Ana, ngược dòng đến Eo Đờn giữa đôi bờ lồng lộng rừng cây xanh chen lẫn từng ngôi nhà dân với vườn cây cà phê, ruộng đồng lúa nước, nương rẫy chuối, bắp sum suê cành lá; tất cả xanh màu xanh sự sống sinh động tốt tươi... Huyện Krông Ana lấy tên sông Krông Ana, là vựa lúa lớn đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk, bên cạnh đó là vườn cây nông trường cà phê đạt năng suất cao, cũng từ nguồn nước sông hào phóng ban cho... Từ mặt nước Eo Đờn rộng phẳng lặng trong xanh lấn sâu vào bờ, một thời xưa xa nổi tiếng có nhiều cá sấu sinh sống nơi này, chiếc thuyền đưa tôi đi tiếp ngược dòng đến địa bàn huyện Lắk, qua khỏi vòm cầu Giang Sơn, dòng sông lượn dài vòng cung về hướng đầu nguồn của huyện  Krông Bông, có thác Krông Kma rộng dài tỏa nước trắng xóa qua nhiều tầng đá bên triền núi lớn Chư Yang Sin, có căn cứ lớn của tỉnh Đắk Lắk qua hai thời kỳ kháng chiến đã qua...

Dòng sông lớn Srêpôk trên cao nguyên Đắk Lắk đầy sức sống hôm nay còn đem lại niềm vui thanh thản cho những ai yêu thiên nhiên sông nước thác ghềnh. Có đến 4 dòng thác lớn: Dray Sáp Thượng, Dray Sáp Hạ, Dray Nur và Trinh Nữ được hình thành, đẹp mơ màng kỳ vĩ nối tiếp nhau không xa trên sông Srêpôk khi chảy qua rừng sâu núi đá gập ghềnh. Những thác nước này, mấy mươi năm qua là điểm tham quan du lịch nổi tiếng, luôn được khách yêu thiên nhiên kỳ thú từ các nơi trong và ngoài nước tìm đến. Dòng sông lớn Srêpôk với nguồn nước đầy đặn thường xuyên, quanh năm còn đem lại nguồn điện hữu dụng lâu dài cho nhu cầu lao động vui sống của con người... từ những nhà máy thủy điện hoạt động bên sông, đêm ngày góp phần cung cấp dòng điện đến nơi nơi, từ đô thị rộn ràng đến vùng nông thôn gần xa yên lành...