RỪNG CÂY BẾN NƯỚC BUÔN LÀNG - Tùy bút của NGUYỄN HOÀNG THU - CHƯ YANG SIN SỐ: 319 tháng 3 năm 2019

Trên đất này Tây Nguyên, bao giờ rừng xanh lại; sông cạn rừng tàn, có nỗi buồn nào hơn... Từ rừng đầu nguồn đến rừng nguyên sinh đầy cây già bóng cả đã bị chặt hạ trơ trụi, chỉ còn lại gốc rễ khô khốc lụi tàn. Những con suối dài, những dòng sông lớn nhiều năm qua khô cạn nước giữa đôi bờ không còn bóng cây xanh. Từng cánh rừng bạt ngàn cây gỗ quí đã ra đi theo những bàn tay đồng lõa thỏa thuận bán mua... Sông cạn rừng tàn, bao giờ rừng xanh lại hai bên sông đầy đặn nước êm trôi từ thượng nguồn cao cho đến cuối dòng... Câu hỏi âm ỉ buồn trong tôi, có khi đùn chất thành nỗi đau: Lá phổi xanh Tây Nguyên đang tan nát từng ngày...

Trên đất này Tây Nguyên, tôi đã hăm hở đi lại đó đây quanh những cánh rừng xanh kề cạnh buôn làng, bến nước, dòng sông đọng đầy bao cảm xúc tốt đẹp trước tình người, tình rừng cộng hưởng thiết thân, nâng cuộc sống tốt tươi lành lặn lên tầm cao đầy đặn tình ý nhân văn, không gợn phút giây nào tính toán thiệt hơn; người nhìn người, người nhìn rừng cây sông núi... mắt trong trẻo tin yêu. Trong nắng sớm mưa chiều đêm tối, bếp lửa củi luôn bừng sáng trên nhà sàn, người làng luôn cởi mở lòng đón người phương xa đến, là khách của cộng đồng làng, không của riêng ai. Âm nhạc cồng chiêng ngân vang bài mừng khách đến, cả làng cùng vui quanh ngọn lửa đêm rừng; tình cảm người người hài hòa cùng rừng cây bến nước và nhịp điệu cồng chiêng, thánh thoát cộng hưởng thân thiết đến vô cùng...

Buôn làng nào trên Tây Nguyên, từ vùng cao Kon Tum, miền núi Gia Lai, cao nguyên Đắk Lắk đến vùng đồi Đắk Nông đều có bến nước gần gũi cộng đồng làng. Bến nước thiêng liêng giữa rừng cây xanh lồng lộng trong niềm vui sống tự hào, luôn được giữ gìn sạch đẹp qua từng đời người hưởng lộc dòng nước ngọt ngào từ thượng nguồn núi cao. Bến nước không đổi dòng, lòng người không đổi thay qua tháng ngày nắng mưa hai mùa; lễ cúng bến nước với tình cảm biết ơn trân trọng, cả làng cùng hướng về dòng nước từ thượng nguồn đưa đẩy về đây, cho cuộc sống thêm đầy đặn bên rừng cây xanh bạt ngàn có muôn vàn hoa quả dược thảo chim thú mật ong của thiên nhiên hào phóng ban cho...

Trên đất này Tây Nguyên hôm nay, sông cạn rừng tàn, bao nhiêu cánh rừng xanh màu trùng điệp mấy mươi năm trước, đến nay đó đây biến dạng thay màu thành rừng trơ trọc, chỉ có cây bụi cùng cỏ dại mọc đầy qua từng mùa nắng mưa. Buôn làng sống buồn bên rừng tàn sông cạn, không còn không gian tươi tắn lành lặn của rừng cây xanh sông nước đầy. Tiếng cồng chiêng âm vang trong những ngày lễ hội cũng lạc hồn lạc điệu, không còn gởi trao cộng hưởng tâm tư tình ý cùng thiên nhiên xanh; đã qua những năm tháng rừng cây bạt ngàn kề cạnh buôn làng..

***

Mấy mươi năm qua, tiếng cồng chiêng mừng lúa mới vẫn còn vang vọng trong tôi; nhịp điệu thanh thoát gợi hồn đong đầy tình ý đi qua sông núi rừng cây, khơi dậy niềm vui đồng cảm giữa cộng đồng làng và thiên nhiên xanh hào phóng vây quanh... Ngày đầu xuân ấy, tôi đến với lễ hội này; làng dân tộc Xê Đăng bên sông Sa Thầy bên rừng Chư Môn Rây vừa qua mùa lúa mới. Người người chung vui mắt nhìn nương rẫy nặng trĩu hạt vàng, người chung tay gặt hái mùa màng. Lễ hội mừng lúa mới được tổ chức trang trọng bên ngôi nhà rông giữa cộng đồng làng với những căn nhà sàn gần gũi thân thiết nhau, có bến nước dòng sông lấp lánh kề cạnh rừng cây xanh đồng cảm ngày vui...

Tôi nhớ đôi mắt già làng Xê Đăng trong trẻo như ánh mắt trẻ thơ, không tư lự tuổi đời trên khuôn mặt đen đúa nhăn nheo. Người chuyền tay tôi cần rượu thơm thảo với đôi mắt cười ý nhị... Hương lúa nếp pha men rễ lá cây rừng thấm đậm vị ngọt thơm nồng, tháng ngày qua từng mùa mưa nắng còn nặng tình trong tôi; quanh ghè rượu cần thơm hương đọng đầy niềm vui lễ hội mừng lúa mới, những khuôn mặt người làng vùng cao thân thiện hồn nhiên trao gởi mắt nhìn khách đến từ nơi nào xa xôi...

Cả làng vui gần gũi nhau quanh ngôi nhà rông đường bệ với mái tranh thanh thoát in dáng lưỡi rìu lên trời cao; cuộc vui nối tiếp cuộc vui, sau bữa ăn chung ấm áp nghĩa tình, tay chuyền tay cần rượu thơm ngát hương rừng bên ngọn lửa bập bùng luôn sáng hồng ánh lửa. Tàn lễ hội mừng lúa mới, người người làng dân tộc Xê Đăng không quên ơn nghĩa sông núi, rừng cây, đất trời, mưa nắng... đã ban cho, lòng cùng hướng về vụ mùa sau sẽ đầy đặn miếng ăn từng ngày với ghè rượu thơm hương lúa nếp bên bếp lửa củi nhà sàn...