Sổ tay thơ:
THEO CHÂN BÁC
(Trích)
...Việt Nam, ta lại gọi tên mình
Hạnh
phúc nào hơn được tái sinh
Mát dạ ông cha nghìn thuở trước
Cho
đời, hai tiếng mới quang vinh !
Hôm nay sáng mồng hai tháng chín
Thủ
đô hoa, vàng nắng Ba Đình
Muôn triệu tim chờ... chim cũng nín
Bỗng vang lên tiếng hát ân tình.
Hồ Chí Minh ! Hồ Chí Minh !
Người
đứng trên đài, lặng phút giây
Trông
đàn con đó, vẫy hai tay
Cao
cao vầng trán, ngời đôi mắt
Độc
lập bây giờ mới thấy đây !
Người
đọc Tuyên ngôn... Rồi chợt hỏi:
"Đồng
bào, nghe tôi nói rõ không ?"
Ôi
câu hỏi, hơn một lời kêu gọi
Rất
đơn sơ mà ấm bao lòng !
Cả
muôn triệu một lời đáp: "Có !"
Như
Trường Sơn say gió biển Đông
Vâng, Bác nói, chúng con nghe rõ
Mỗi
tiếng Người mang nặng núi sông.
Trời
bỗng xanh hơn, nắng chói lòa
Ta nhìn lên Bác, Bác nhìn ta
Bốn
phương chắc cũng nhìn ta đó
Nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa...
TỐ HỮU
LỜI BÌNH:
ĐỘC
LẬP BÂY GIỜ MỚI THẤY ĐÂY!
Trường ca
Theo chân Bác là một tác phẩm thơ lớn của Tố Hữu cũng như của nền thơ ca Việt
Nam hiện đại. Trong trường ca này, nhà thơ Tố Hữu đã "theo chân Bác" xuyên suốt cuộc hành trình hoạt động của Người trong ba mươi năm để
"tìm đường đi cho dân tộc theo đi" (Chế Lan Viên) và cho
đến cuối cuộc đời khi "Bác đã lên đường nhẹ bước tiên/ Mác - Lê nin, thế
giới Người Hiền". Đoạn thơ trích trên đây được nhà thơ tái hiện lại khung
cảnh mùa thu nơi Quảng trường Ba Đình lịch sử, thời khắc Người đứng trên đài
cao đọc Tuyên ngôn Độc lập và khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đoạn
thơ làm xúc động tâm hồn người đọc nhờ vào khả năng trữ tình hóa một sự kiện
chính trị to lớn của dân tộc bằng một nghệ thuật thơ
điêu luyện, tài hoa. Qua đó, nhà thơ giúp cho mỗi người Việt
Nam biết yêu quý, nâng niu cuộc sống hòa bình hiện tại, quyết tâm dựng xây đất nước ngày càng to đẹp và đàng hoàng hơn.
Sau đoạn thơ
tái hiện lại cuộc tổng khởi nghĩa trên toàn quốc trong Cách mạng tháng Tám 1945
với hào khí ngất trời : "Tổng khởi nghĩa lệnh truyền đêm trước/ Sáng quân
ra giải phóng Thái Nguyên/ Hà Nội, Huế, Sài Gòn, cả nước/ Đứng lên ta giành lấy
chính quyền", nhà thơ Tố Hữu xúc động nhắc lại tên Tổ quốc mình qua hai tiếng "Việt Nam" đầy cảm động. Đó là cuộc tái sinh vĩ đại làm
mát lòng mát dạ cha ông bao thế hệ trước đây và khơi dậy niềm tự hào, quang
vinh cho nòi giống Rồng Tiên trong hiện tại:
Việt Nam, ta lại gọi tên mình
Hạnh
phúc nào hơn được tái sinh
Mát dạ ông cha nghìn thuở trước
Cho
đời, hai tiếng mới quang vinh!
Sau giây
phút vui sướng ngỡ ngàng, nhà thơ Tố Hữu đã khắc họa không khí ngày Tết Độc lập thật trang trọng và ngập tràn cảm xúc. Thủ đô Ba
Đình dâng đầy hoa thơm và nắng đẹp, muôn triệu con tim của toàn dân đang hồi hộp,
đợi chờ thời khắc thiêng liêng khi Bác Hồ xuất hiện và đọc Tuyên ngôn khai sinh
nước Việt Nam mới. Tất cả lặng yên, bồi hồi, mong đợi khi buổi sáng mồng hai
tháng chín mở ra với mùa thu Ba Đình lịch sử:
Hôm nay sáng mồng hai tháng chín
Thủ
đô hoa, vàng nắng Ba Đình
Muôn triệu tim chờ... chim cũng nín
Bỗng vang lên tiếng hát ân tình.
Đâu chỉ lòng người lắng vọng ngóng trông, cả tiếng chim trời cũng như nín
thở khi Bác Hồ bước ra đài cao trong sắc áo ka ki giản dị, vầng trán cao cao và
đôi mắt sáng ngời một niềm tin chiến thắng, một khát vọng lớn lao tỏa sáng ước
mơ đời. Cụm từ "lặng phút giây" vừa chân thật vừa gợi mở một niềm xúc
động không làm sao diễn tả hết được. Người đã hóa thân thành "tiếng hát ân
tình", tiếng hát của nước non bốn ngàn năm đợi chờ, hi vọng:
Hồ Chí Minh ! Hồ Chí Minh !
Người
đứng trên đài lặng phút giây
Trông
đàn con đó, vẫy hai tay
Cao
cao vầng trán, ngời đôi mắt
Độc
lập bây giờ mới thấy đây!
Trong
Tuyên ngôn Độc lập mà Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình mùa thu lịch sử,
có một giai thoại kể lại khiến tất cả mọi người vô cùng xúc động là câu hỏi ngẫu
nhiên giữa chừng của Bác: "Tôi nói, đồng bào nghe rõ không ?". Tố Hữu
nhắc lại trong đoạn thơ này chỉ đảo cấu trúc
thành : "Đồng bào, nghe tôi nói rõ không?". Tuy không chuẩn bị trong
bản Tuyên ngôn, nhưng đó là câu hỏi tự nhiên, bật thốt
và sâu lắng tâm tình nhất mà Bác muốn gửi đến muôn dân nước Việt. Đó là khát vọng
giao hòa, thấu hiểu, thiết tha của lãnh tụ với đồng bào. Câu hỏi trở thành nguồn
sức mạnh tinh thần đoàn kết lớn lao, có khả năng tập hợp nhân dân hướng về Tổ
quốc. Một câu hỏi đơn sơ, giản dị như lời ăn tiếng nói hằng ngày nhưng chứa
chan hồn nước, hồn thiêng của cha ông kết tụ vọng về làm ấm bao tấm lòng con
dân nước Việt:
Người
đọc Tuyên ngôn rồi chợt hỏi:
"Đồng
bào, nghe tôi nói rõ không ?"
Ôi
câu hỏi, hơn một lời kêu gọi
Rất
đơn sơ mà ấm bao lòng!
Sau
câu hỏi ”đơn sơ mà ấm bao lòng" ấy, nhà thơ Tố Hữu đã tái hiện cảm xúc của
lòng người trong không khí Ngày Quốc khánh không thể nào quên. Tất cả mọi người dự
lễ mít tinh đều đồng thanh đáp "Có" trước câu hỏi của Người như một lời
thề sắt son, mãnh liệt không thể nào lay chuyển. Sự hòa điệu giữa lòng Bác với muôn dân chẳng khác nào như "Trường Sơn say gió biển Đông". Lúc
này, giọng thơ, khí thơ cũng vang lên mạnh mẽ, hào hùng như một
khúc tráng ca:
Cả
muôn triệu một lời đáp: "Có !"
Như
Trường Sơn say gió biển Đông
Vâng, Bác nói, chúng con nghe rõ
Mỗi
tiếng Người mang nặng núi sông.
"Mỗi tiếng
người mang nặng núi sông", chuyên chở bao khát vọng của muôn triệu con người
trong ngày Độc lập. Khép lại đoạn thơ tái hiện không khí náo nức trong ngày Độc
lập, nhà thơ Tố Hữu lắng lòng mình trong cảm xúc rưng rưng:
Trời
bỗng xanh hơn, nắng chói lòa
Ta nhìn lên Bác, Bác nhìn ta
Bốn
phương chắc cũng nhìn ta đó
Nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa...
Đoạn trích
là khúc ca hào hùng mà vẫn tha thiết, lắng sâu nhờ ở khả năng trữ tình hóa về một sự kiện chính trị của nhà thơ Tố Hữu. Chân dung Bác Hồ vĩ đại,
không khí ngày Tết Độc lập bảy mươi lăm năm trước vẫn như hiện
về chan chứa giữa lòng ta. Chúng ta vẫn như thấy một Ba Đình tràn ngập màu hoa,
sắc nắng và muôn triệu con người đang hát khúc hòa ca
giữa mùa thu Cách mạng. Cao đẹp hơn, thiêng liêng hơn, giữa nền trời
mùa thu năm ấy, bóng Bác hiện về tỏa sáng lung linh, bởi Người đã hóa thân vào
nước non ngàn đời bất diệt.
LÊ THÀNH VĂN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
NHẬN XÉT MỚI