Truyện ngắn của HỒNG
CHIẾN
Trong
một lần về thăm buôn Krông Pa dưới chân dãy núi Krông Á xanh ngắt, cao chọc trời,
giống như một bức tường thiên nhiên phân định ranh giới của của ba tỉnh Đắk Lắk
- Gia Lai - Phú Yên, tôi có dịp ngồi uống rượu cần bên bếp lửa nhà ông giáo già
Y Đhăng.
Dãy nhà sàn dài gần trăm mét,
trong đó gần một phần ba làm phòng khách, nơi sưởi ấm, tiếp khách và uống rươu; phần
còn lại từng gian một được ngăn ra làm phòng ngủ cho các gia đình thuộc dòng họ
bên vợ. Ông Y Đhăng có khuôn mặt thông minh, cương nghị, tuổi ngoài bảy mươi, cao,
gầy. Ông cời đống than đỏ hừng hực đặt mấy miếng thịt khô, lật qua lật lại… mùi
thơm tỏ ra ngào ngạt.
- Thịt
bò à thầy? Tôi hỏi.
- Thịt
heo của buôn chia phần đấy.
Ông
nói giọng buồn buồn. Ma(1) Hen cán bộ Phòng giáo dục Huyện đi cùng tôi cười xòa
vỗ vai Y Đhăng.
-
Đây là anh Vân Trang – nhà báo về huyện ta công tác, tiện đường
đi nên ghé thăm anh.
Ma Hen quay sang tôi:
- Anh
biết không, thầy Y Đhăng thời thanh niên không chỉ là một thầy giáo dạy giỏi mà
còn là tay võ sĩ cừ khôi của cả vùng này đó.
- Thật thế sao?
Như
đoán đuợc suy nghĩ của tôi về người thầy giáo gầy gò ngồi trước mặt đã từng nổi
tiếng, ama Hen nói:
- Trước
đây, vào khoảng năm 1977-1978 trở về trước, cả vùng phía đông huyện này chỉ có rừng
là rừng, đi mỏi chân mới thấy một buôn nằm lọt thỏm giữa rừng. Thú rừng nhiều vô
kể. Ngoài hổ, báo, voi, gấu, bò rừng, min… thường kéo về theo một chu kỳ nhất định
của vòng quay kiếm ăn; còn heo, nai, khỉ, dọc… thì cứ đàn này đi, đàn khác kéo về
quấy phá thường xuyên. Cuối năm 1978 thầy Y Đhăng về phụ trách lao động trường nội
trú huyện, thường dùng tài lẻ của mình kiếm thức ăn cho cả trường. Thời bao cấp
kinh tế còn khó khăn, thực phẩm khan hiếm, vận động được các em học sinh rời buôn
làng, xa ama, amí(2) đến trường học là cả một vấn đề nan giải. Nhưng thầy Y Đhăng
đã làm được và làm tốt là nhờ một phần vào tài giỏi võ nữa đấy. Chuyện đi đón
học sinh chiều chủ nhật, tay không đánh gục gấu ở dốc Cổng trời hay tiếng thét
của thầy làm chúa sơn lâm phải cụp đuôi bỏ chạy ở đèo 519 đã trở thành truyền
thuyết của vùng này. Nhưng chữ tài gần với chữ tai, chữ tai ấy lại giáng xuống đầu
thầy vào đúng thời điểm bất ngờ nhất, khủng khiếp nhất.
Giọng
ama Hen chợt chùng xuống, anh vít cần uống một hơi dài, rồi chuyển cần cho ông Y
Đhăng:
- Để
tôi kể tai nạn của thầy Y Đhăng cho anh nghe.
Thầy
Y Đhăng không nói gì, đôi mắt buồn buồn nhìn chăm chăm vào đống lửa. Tiếng ama Hen
rì rầm, rì rầm . . .
* *
*
Hôm ấy mấy thầy trò trường Dân tộc nội
trú huyện tổ chức lao động phát cánh đồng sậy rộng chừng một héc ta sát ngay chân
núi Krông Á. Đám sậy mọc khá tốt, cao lút đầu người, còn xanh um. Ở giữa đám sậy
có con suối chảy qua, quanh năm nước màu riêu cua, váng vàng nổi lên từng đám lững
lờ trôi theo dòng nước. Chính đây là nơi lí tưởng cho bầy heo rừng ẩn nấp trước
khi về phá hoại hoa màu.
Rừng
sậy tươi tốt che kín phía trên, song phía dưới heo đi lại thành đường dọc, ngang
như những dãy địa đạo đan chéo vào nhau. Ở giữa đầm sậy, một gò đất rộng chừng chục
mét vuông, là nơi nằm lí tưởng cho lũ heo tránh nắng. Đêm đến từ trong cánh đồng
sậy, heo kéo đàn, kéo lũ ra phá phách hoa màu. Chúng phá mới khủng khiếp làm sao.
Củ khoai mì mọc sâu trong lòng đất cũng bị chúng ủi lên như người ta đào. Rừng mía
đến thời kì thu hoạch chúng cắn ngang cây nhằn đoạn gốc, tấp ngọn thành đống. Có
con ác hơn dùng cái mũi cứng như thép của mình cày tung gốc lên để nhặt giun, sâu
bọ.
Bọn
chúng đi đến đâu, ở đó con người không còn gì để thu hoạch. Muốn xua đuổi chúng
đâu có dễ; nếu không thấy người, chỉ đốt lửa xung quanh rẫy, chúng không sợ, cứ
tự nhiên như về nhà mình, ngang nhiên bước qua vào rẫy kiếm ăn. Có người vác gậy
ra đuổi, chúng lao lại đuổi luôn cả người. Loài heo thường đi theo đàn, mỗi đàn
ít thì vài chục con, bầy đông khoảng trên một trăm con. Chúng đông đúc như vậy nên
sức tàn phá thật khủng khiếp. Người ta rào rẫy, đặt bẫy vẫn không sao hạn chế được
chúng vì trời phú cho họ nhà heo cái mũi quá thính, thính như mũi chó săn, nên có
thể “ngửi” ra cạm bẫy mà tránh, ủi đổ rào mà đi.
Buôn
Krông Pa Krông Pa
Trong
bầy chó săn có con Xám của thầy Y Đhăng là khôn nhất. Nó là con chó đầu đàn tinh
quái vì trải qua nhiều trận đánh sinh tử nên dày dạn kinh nghiệm. Nhưng đạt được
điều đó, con Xám cũng trả giá bằng mấy thẻ xương sườn. Thời con Xám mới hơn một
tuổi đã nổi tiếng lì lợm, nó xông vào sát bầy heo, có khi chỉ cách hai mét mới sủa.
Một lần bị con heo độc rượt theo, nó chạy ra nhưng không thấy heo chạy theo nên
quay lại tìm. Không ngờ con heo ranh ma đút đít vào bụi cây đứng phục ngay bên đường,
chờ con Xám chạy qua mới lao ra dùng nanh đâm một nhát vào bụng làm gãy ba xương
sườn, lòi cả ruột. Con chó kêu lên thảm thiết. Lúc ấy thầy Y Đhăng vội lao đến
hò hét cho heo bỏ chạy rồi ôm chó về băng bó, thuốc thang gần ba tháng sau mới lành.
*
**
Buổi
đi lao động sáng hôm ấy rất đông học sinh tham gia vì không chỉ để có đất tăng
gia, sản xuất, mà còn giúp dân bảo vệ hoa màu và đuổi lũ heo vào rừng sâu. Hai
chục thầy cô và gần bốn trăm em học sinh tuổi từ mười bốn đến mười bảy dàn hàng
ngang từ cuối đám sậy phát ngược suối lên phía chân núi cao. Từ sáng đến gần
trưa phát được gần một nửa.
Thầy
Y Đhăng bận họp nên nửa buổi mới vào thăm các em lao động. Đến bên đám lau sậy
học sinh đang phát, con chó xám đi theo thầy Y Đhăng bỗng đứng bằng hai chân
sau, hai chân trước khua khua trong không khí như con gấu đuổi ong mật rồi lao
thẳng xuống mặt sình, nhãy chồm chồm qua đám lau sậy vừa bị chặt đổ. Thầy Y
Đhăng vội kêu lên:
-
Thầy cô và các em lên triền đồi ngay, có heo rừng đấy.
Thầy
cô giáo và học trò vội vã dừng phát cây kéo nhau lại chỗ thầy Y Đhăng đang
đứng. Bỗng tiếng con chó xám cất tiếng sủa ông ổng từng tiếng một như đếm sau
gào lên dữ dội hơn.
Mấy
em học sinh lớn nhanh chân đạp lau sậy lên trước, còn cô bé H’Trang Bya học
sinh lớp bảy từ chân đồi đối diện lội sình băng qua bên này với các bạn, mới
vượt qua được một nửa đám sinh phát dở đã nghe tiếng chó sủa cuống quýt vừa
chạy vài bước đã ngã dúi xuống sình. Thầy Y Đhăng vội cầm cây xà gạc(3) nhảy
ngay xuống sình chạy lại phía H’Trang.
R…ầm
r…ầm, đám sậy như có đàn trâu rừng đuổi nhau làm cây gãy vang lên, tiếng con
xám im bặt, nhưng đám sậy rung lên bần bật như có trận gió lướt qua xuôi theo
dòng suối về phía đám sình mới phát. Con xám nhảy thoăn thoắt trên đám sậy vừa
phát, phía sau cách độ năm mét, một con heo rừng to đùng, dài bằng sải tay
người lớn có hai chiếc răng nanh màu vàng dài như hai quả chuối bên mép, nhảy
chồm chồm đuổi theo phía sau, vì sình lầy ngập đến bụng nên heo chạy không
nhanh, nó chạy ra khỏi rừng sậy được năm mét đến gần H’Trang cũng đang cố chạy,
nhưng hình như quýnh quá, cứ bước vài bước lại ngã.
Con
heo nhìn thấy người liền bỏ con chó quay ngoắt sang phía H’Trang, lao đến như
con trâu điên lồng trong bùn. Thầy Y Đhăng thét lên:
-
Huầy, huầy, huầy!
Trên
bờ, thầy cô và học trò thi nhau hò hét, có mấy em còn nhanh tay vớ luôn nắp
xoong nồi nấu nước gõ liên hồi mong con heo sợ bỏ đi. Mặc người hò hét, mặc
tiếng gõ ầm ĩ của nắp xoong, con heo nhằm H’Trang lao đến. Cũng vừa lúc thầy Y
Đhăng băng đến, nắm lấy tay H’Trang kéo mạnh về phía mình rồi đẩy ra phía sau
vừa lúc con heo rừng lao xộc đến, đôi mắt trắng dã long lên. H’Trang sợ quá bò
lồm cồm trên đám sậy mới phát, không đứng dậy được. Thầy Trần Hòa vội vã lao
xuống bồng H’Trang lên tay chạy vội về phía chân đồi, nước bùn bắn tung tóe lên
mặt, lên đầu.
Con
heo nhắm thẳng thầy Y Đhăng lao đến, cái mõm dài ngoằng, cái đầu to như cái
chậu lớn đen bóng, riêng cái lưng heo lông mọc dựng ngược lên dài gần gang tay
trông rất dữ tợn. Chờ con heo lao đến gần đến nơi, thầy Y Đhăng vung cây xà gạc
trên tay chặt một nhát thật mạnh vào trúng vai trước con heo làm rách một một
miếng lớn lòi cả một khúc xương vai, rồi nhảy qua bên tránh cái mồm há to đầy
răng nhọn của con heo xộc đến. Con heo hụt mồi, quay ngoắt lại làm nước bùn bắn
tung tóe rồi nhằm thầy Y Đhăng lao lại. Con chó xám nhảy chồm chồm qua đám sậy
mới phát lao lên đít con heo, cắn vào chiếc đuôi heo đang cong lên, giật mạnh.
Con heo quay đầu định cắn con xám nhưng con xám đã nhanh nhẹn nhảy tránh qua
bên rồi bỏ chạy. Không đuổi theo chó, con heo quay lại nhằm thầy Y Đhăng lao
tới, thầy vung xà gạc chặt một nhát thật mạnh vào đầu con heo, nhưng do khoảng
cách hơi xa, đám sậy dưới chân không chịu được sức nặng bất ngờ tụt xuống làm
lỡ đà nên lưỡi dao chỉ phạt được một mảng da bên mõm lại trúng ngay chiếc răng
nanh con heo làm xà gạc văng lên trời, tuột khỏi tay bay đi mất. Thầy ngã chúi
xuối, hai tay chống xuống mặt sình; khi đứng lên được, bùn ngập đến ngang bụng
vừa lúc con heo lao đến…
Trên
bờ, nhiều tiếng thét hãi hùng vang lên, có em đã bật khóc quay lại ôm chặt lấy
nhau không dám nhìn xuống sình; mấy thầy giáo vội vã vác xà gạc lao xuống tiếp
sức, nhưng từ trên mép sình xuống đến chỗ con heo phải trên năm chục mét, làm
sao kịp. Con heo mắt trợn ngược, chân trước còn lại đạp lên ngực, giơ chiếc mõm
dài, hai bên chìa ra hai chiếc răng nanh to như quả chuối định cắm vào mặt thầy
Y Đhăng. Thầy Y Đhăng lấy hết sức lực dồn vào đôi tay rắn chắc của mình bóp chặt
hàm dưới đẩy mõm con heo lên. Con heo rừng muốn ghì chết kẻ thù của nó; còn con
người vì sự sinh tồn cũng cố móc tay vào yết hầu đẩy mõm nó lên. Không biết thầy
Y Đhăng cầm cự được thêm bao lâu, khi cánh tay tê dại dần, cái chết đã lơ lửng trên
đầu. Đúng lúc đó con xám xuất hiện, nó cắn vào cán dao xà gạc kéo lại sát bên chủ,
ngay dưới mõm con heo. Làm xong cái việc phi thường đó, nó lấy hết sức lao vào chiếc
chân trước bị chém, nhằm miếng xương bả vai của con heo bị chém lúc nãy lòi ra gặm
một miếng rõ to, giật mạnh. Con heo đau đớn hộc lên một tiếng, quay ngang táp vào
chân con xám, Một tiếng rắc khô khan vang lên, con heo đã cắn đứt chân sau con xám.
Thầy Y Đhăng cố hết sức cầm cây xà gạc con xám vừa kéo đến thọc thẳng lưỡi dao vào
mồm con heo vừa há định cắn. Cây xà gạc xuyên vào mồm con heo, thọc xuống cổ
họng cũng vừa lúc ấy mấy thầy giáo chạy xuống đến nơi tiếp ứng...
Thầy
Y Đhăng được đưa vào bệnh viện điều trị gần ba tháng mới lành vết thương do chiếc
chân trước còn lại của con heo khi giãy chết đạp lên ngực trược xuống gãy ba thẻ
xương sườn và rạch một đường dài lòi cả ruột ra ngoài.
*
* *
Ngày
nay, ai có dịp đến thăm thầy Y Đhăng, đều thấy một con chó màu xám cụt một chân
sau nằm cạnh cầu thang lên xuống đầu nhà sàn, dương đôi mắt thông minh, lanh lợi
nhìn mọi người qua lại. Nó chính là con chó huyền thoại của buôn Krông Pa đã liều mình cứu chủ ngày nào.
Mùa khô năm 2007
Chú thích:
1. Ama: ba – tiếng Êđê;
2. Ama, ami: ba, má - tiếng Êđê;
3. Xà gạc: dao phát rẫy của người Êđê.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
NHẬN XÉT MỚI